Inleiding

Voormalig WOONHUIS van MIJNPOLITIEMAN met MIJNVAKSCHOOLTJE, 1913, in een door elementen van Neo-Renaissance beïnvloede traditionele stijl. Gebouwd in opdracht van de particuliere Maatschappij tot Exploitatie van Limburgse Steenkoolmijnen Oranje Nassau, naar een ontwerp van het bouwbureau van deze onderneming. Het pand werd gebouwd in de onmiddellijke nabijheid van de ingang van de mijn Oranje Nassau II. Thans is het geheel gesitueerd in een sedert de mijnsluiting tot ontwikkeling gekomen woongebied.

De L-vormige, sedert 1913 gerealiseerde uitbreidingen van de voormalige mijnvakschool aan de noordzijde van het oorspronkelijke volume, de aanbouwen tegen de achtergevel van het schoolvolume alsmede het aan de achtergevel van het woonhuis gebouwde toilet onder lessenaarsdak zijn UITGESLOTEN van bescherming.

Omschrijving

Dienstwoning en school zijn gebouwd op een rechthoekige PLATTEGROND. Het woonhuis is geheel onderkelderd, telt twee BOUWLAGEN alsmede een zolderverdieping. Het schooltje is grotendeels onderkelderd, telt één bouwlaag en een zolderverdieping.

Beide bouwdelen worden gedekt door tussen kopgevels verzonken zadeldaken met muldenpannen. Bakgoten op houten consoles.

Het schooltje heeft rechthoekige stalen vensterkozijnen met indeling, de dienstwoning heeft segmentboogvormige houten VENSTERS en DEUREN.

Het geheel is opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Knip- en snijwerk in de voegen. Rode bakstenen strekbogen. Gepleisterde speklagen, aanzet- en sluitstenen; gecementeerde plintlijsten. Hardstenen dorpels. Sierankers.

De VOORGEVEL van de dienstwoning (oostzijde) heeft hoeklisenen met sierankers, getrapt uitgemetselde kroonlijst. Geprofileerde plint met gecementeerde lijst. Gepleisterde speklagen, aanzet- en sluitstenen in de rode bakstenen strekbogen. Twee vensterassen. In de noordelijke as de authentieke, segmentboogvormige houten deur. De deur heeft twee horizontaal gelede glaspanelen, alsmede een achtruits bovenlicht. Daarboven een segmentboogvormig houten T-venster met horizontaal ingedeeld glaspaneel alsmede een achtruits bovenlicht. De noordelijke as heeft in de eerste laag een soortgelijk venster, in de tweede laag een blinde vensterlijst.

De boven het schoollokaal vrijgebleven zuidelijke KOPGEVEL is tuitvormig, loopt uit in een schoorsteen, heeft uitkragende schouderstukken en is voorzien van een bovenafdekking. Verder heeft deze gevel een getrapte frieslijst alsmede een gepleisterde speklaag.

De noordelijke ZIJGEVEL van het woonhuis loopt uit in een soortgelijke tuitvormige kopgevel, waaronder een getrapte frieslijst. Blind oeil-de-boeuf-venster. Hoeklisenen. In beide vensterassen en in beide bouwlagen een segmentboogvormig dubbel houten kruiskozijn met horizontaal ingedeelde glaspanelen.

De ACHTERGEVEL (westzijde) - met hoeklisenen, getrapt uitgemetselde kroonlijst, geprofileerde plint, gepleisterde aanzet- en sluitstenen in de strekbogen en gepleisterde speklagen - is asymmetrisch ingedeeld over twee vensterassen. In de noordelijke as een rechthoekige houten deur met verticaal ingedeeld glaspaneel, waarboven twee vierruits segmentboogvormige houten trappenhuis venstertjes. In de zuidelijke as een segmentboogvormig houten kruiskozijn met horizontaal ingedeeld glaspaneel en recent traliewerk, waarboven in de tweede laag een blinde vensterlijst.

De VOORGEVEL van de school aan de oostzijde is symmetrisch ingedeeld over drie vensterassen, waarin tweegewijs gekoppelde rechthoekige stalen achtruits vensters zijn geplaatst. Deze vensters zijn geplaatst in een bakstenen kaderlijst met knip- en snijwerk en worden omgeven door een terugliggend gecementeerd gevelvlak. Deze gevelvlakken worden onderling gescheiden door bakstenen lisenen met knip- en snijwerk en gepleisterde speklagen. Getrapt uitgemetselde bakstenen kroonlijst. Geprofileerde bakstenen plint met gecementeerde plintlijst, opnieuw gevoegd.

De in een tuitvormige kopgevel uitlopende zuidelijke ZIJGEVEL wordt deels aan het oog onttrokken door de diverse schooluitbreidingen. De tuitgevel heeft een schoorsteen, uitkragende schouderstukken en een bitumineuze afdekking. Zichtbaar zijn de getrapte frieslijst alsmede de rode bakstenen strek rond het thans geblindeerd oeil-de-boeuf-venster met gecementeerde aanzet- en sluitstenen. Gepleisterde speklagen. Sierankers op de hoeklisenen. De ACHTERGEVEL aan de oostzijde toont diverse verbouwingssporen. De gevel wordt geleed door lisenen, heeft een getrapt uitgemetselde kroonlijst en gepleisterde speklagen. Het noordelijke gevelvlak is thans grotendeels gecementeerd en heeft een rechthoekig stalen venster, alsmede een dubbele houten buitendeur die deels aan het oog wordt onttrokken. Het middenvlak heeft een aanzienlijk rechthoekig, verticaal ingedeeld houten vensterkozijn. In het zuidelijke gevelvlak is vanwege een aanbouw slechts een bovenlicht met recent traliewerk zichtbaar.

De oude ommuring rondom de binnenplaats aan de westzijde achter dienstwoning en school is deels bewaard gebleven. Tegen de noordelijke zijgevel van de dienstwoning staat een korte bakstenen tuinmuur met ezelsrug, uitlopende in één hekpijler.

De dienstwoning is wat betreft de indeling van het INTERIEUR grotendeels gaaf bewaard gebleven. In 1952 is de scheidingsmuur met schoorsteenkanaal tussen voor- en achterkamer verwijderd. De indeling van de school (gang, lokaal en verblijfsruimte) is wat betreft de hoofdstructuur nog redelijk herkenbaar. Het leslokaal heeft een nieuwe indeling. Verlaagde plafonds.

Waardering

De voormalige dienstwoning van de mijnpolitie en het mijnvakschooltje van de particuliere mijn Oranje Nassau II zijn van cultuurhistorische waarde en vertegenwoordigen nationaal belang als bijzondere uitdrukking van de ontplooiing van de mijnindustrie sedert laatste decennium van de negentiende eeuw. Het gebouw is zodanig ook een bijzondere exponent van een typologische ontwikkeling, ten dele samenhangend met de huisvesting van hoger mijnpersoneel.

De architectuurhistorische waarden van het geheel worden bepaald door de bouwstijl, de betrokkenheid van het bouwbureau van de Oranje Nassau-mijnen, door de esthetische kwaliteiten van het ontwerp en de ornamentiek.

De situering van het gebouw werd bepaald door de snelle ontwikkeling van de mijnindustrie in het tweede decennium in de twintigste eeuw en de exploitatie van de mijn Oranje Nassau II in het bijzonder. De oorzakelijke relatie tussen het pand en het mijnbedrijf is vanwege de herinrichting van het voormalige mijnterrein niet meer als zodanig herkenbaar. Niettemin zijn de dienstwoning en de school van bijzondere betekenis voor het aanzien van de omringende wijk en de gemeente Landgraaf in het algemeen. Dienstwoning en school maken deel uit van een ensemble dat behalve door de architectuur ook door de oorspronkelijke situering uiting geeft aan de sociale stratificatie van het mijnwezen.

Het pand beschikt over een redelijke tot hoge mate van architectonische gaafheid. Bovendien is het gebouw in bovenregionaal kader typologisch en functioneel zeldzaam te noemen.