Gelder Esch, Winterswijk Meddo
Omschrijving onderdeel A T-BOERDERIJ op rechthoekig grondplan, bestaande uit een twee bouwlagen en een zolderverdieping tellend blokvormig voorhuis, onder afgeplat schilddak belegd met gesmoorde oudhollandse pannen. Het gebouw heeft een achterhuis met een middenlangsdeel onder zadeldak, belegd met gesmoorde oudhollandse pannen. De rechts aangebouwde, ver terugliggende stalruimte met eigen achterhuis is een bouwlaag en een zolderverdieping hoog onder een zadeldak belegd met gesmoorde oudhollandse pannen. De gevels van de boerderij en de stal zijn opgetrokken in rode baksteen in kruisverband en hebben een gepleisterde plint. In de gevels bevinden zich enkele smeedijzeren ankers. De gevels van het voorhuis worden beëindigd door een gekorniste bakgoot op klossen. Op de rechter gevelhoek bevindt zich een oude smeedijzeren lantaarn. De symmetrisch ingedeelde VOORGEVEL van het voorhuis telt tussen gemetselde hoekpilasters vijf assen en heeft een licht risalerende middenpartij waarin zich in de eerste bouwlaag een voordeur bevindt, omgeven door een houten, geprofileerde pilasteromlijsting. De houten paneeldeur heeft een ovaal kijkvenster en een tweeruits bovenlicht. De omlijsting is voorzien van casementen, vierpasmotieven en wordt afgesloten door een hoofdgestel met hierin de naam `Gelder Esch' verwerkt. Op de verdieping bevindt zich een stolpvenster met tweeruits bovenlicht, dat wordt benadrukt door een houten geprofileerde omlijsting, afgesloten door een hoofdgestel met boogfries en kroonlijst. In het voorschild bevindt zich een dakkapel met gemetselde zijwanden onder een aangekapt zadeldak, belegd met gesmoorde oudhollandse pannen. De dakkapel is voorzien van een fronton en heeft een stolpvenster met een rondbogige roedeverdeling. Aan weerszijden van het middenrisaliet bevinden zich vensters onder strekse bogen en met grijze onderdorpels. In de eerste bouwlaag zijn dit vier achtruits schuifvensters (2x(3+1)) en op de verdieping vier stolpvensters met enkelruits bovenlichten. De VOORGEVEL van de aangebouwde stalruimte heeft ter weerszijden van de centraalgeplaatste opgeklampte deur met tweeruits bovenlicht, een zesruits schuifvenster (2x(2+1)). Voor de zolder bevinden zich drie liggende tweeruits vensters. Alle vensters bezitten aan de onderzijde een grijze onderdorpel en worden aan de bovenzijde afgesloten door een strekse boog. De puntgevel bezit een in de kleur groen geschilderde beschieting boven een gemetselde tandlijst. De RECHTER ZIJGEVEL van het voorhuis telt tussen gemetselde hoekpilasters één vensteras waarin zich boven elkaar schuifvensters bevinden zoals beschreven in de voorgevel. In het achterhuis bevindt zich links een achtruits schuifvenster (2x(3+1)) en rechts een hoger geplaatst vierruits opkamervenster (2x (1+1)) boven een klein vierruits kelderraam. Alle vensters hebben aan de bovenzijde een strekse boog. Geheel rechts in de gevel bevindt zich een klein gietijzeren stalraam. In de rechter zijgevel van de aangebouwde stalruimte bevinden zich twee wit geschilderde opgeklampte staldeuren onder korfbogen. De korfbogen zijn voorzien van gepleisterde geboorte- en sluitstenen. De rechter staldeur wordt geflankeerd door twee niet-oorspronkelijke stalramen. Links van de linker staldeur bevindt zich een oorspronkelijk halfrond gietijzeren stalraam. De LINKER ZIJGEVEL is ter hoogte van het voorhuis identiek aan de rechter zijgevel. In de rechter hoekpilasters is halverwege een gevelsteen aangebracht met tussen twee familiewapens het jaartal 1863 en eronder de namen: A.G. Tenckinck en J.B. Roerdinck. In het achterhuis bevinden zich rechts drie grote achtruits schuifvensters met witgeschilderde luiken, een lage witgeschilderde opgeklampte deur en vervolgens vijf assen met vierkante meerruits gietijzeren stalraampjes (tuimel) met erboven rondbogig afgesloten gietijzeren stalraampjes. De ACHTERGEVEL bestaat uit de twee van beschoten topgevels voorziene achtergevels van boerderij en de aangebouwde stalruimte. De rechter gevel heeft diep terugliggende nendeuren (`onderschoer') onder korfboog geflankeerd door staldeuren onder korfbogen. Boven de deeldeur bevinden zich drie korfboogvormig afgesloten blindnissen. De grijsgeschilderde topgevelbeschieting bevindt zich boven een gemetselde muizetand, die onder de dakrand doorloopt. De sluit- en geboortestenen van de korfbogen zijn grijsgepleisterd, de opgeklampte deel- en staldeuren zijn wit geschilderd. Het linker geveldeel heeft een topgevelbeschieting en muizetandfries zoals rechts beschreven. Hieronder bevindt zich een grijsgeschilderd opgeklampt laadluik, onder een korfboog met grijsgepleisterde boogstenen. In eerste bouwlaag bevinden zich twee zesruits stalvensters met gietijzeren roedeverdeling.
Waardering
BOERDERIJ (complexonderdeel A) gebouwd omstreeks 1860 met aangebouwde stalruimte
-Van architectuurhistorisch belang als gaaf en goed voorbeeld van een negentiende-eeuwse scholteboerderij met een imposant blokvormig voorhuis. De boerderij valt op vanwege deze gave hoofdvorm en de bijzondere detaillering die onder andere bestaat uit classicistische sierelementen in hout rond deuren en vensters.
-Van stedenbouwkundige waarde als hoofdonderdeel van het boerderijcomplex Gelder Esch, waarin de boerderij mede door het imposante voorhuis een beeldbepalende rol speelt.
-Van cultuurhistorische waarde als onderdeel van het boerderijcomplex Gelder Esch. De boerderij weerspiegelt de werk- en wooncultuur van een negentiende-eeuwse scholtenboer.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
BOERDERIJCOMPLEX `Gelderesch', gelegen even buiten de buurtschap Meddo ten noordwesten van Winterswijk. Het complex is gesitueerd in een bocht van de huidige Geldereschweg en bestaat uit een boerderij met een landhuisachtig voorhuis en historische bijgebouwen binnen een erf dat wordt omringd door landbouwgronden, weilanden en bossen. Sinds 1928 heeft de `Gelderesch' de status van landgoed volgens de Natuurschoonwet. De oorsprong van het scholtengoed gaat terug tot in de zeventiende eeuw. Verschillende belangrijke scholtenfamilies woonden op het goed, zoals Tenkink en Büyink. De boerderij bevindt zich nog in belangrijke mate in oorspronkelijke staat.
Complexomschrijving
Het COMPLEX bestaat uit een BOERDERIJ uit omstreeks 1860, met een imposant voorhuis en een aan de rechter zijgevel aangebouwde stalruimte (complexonderdeel A) uit 1919. Ter linker zijde hiervan staat het vrijstaande voormalige SPIN- EN WEEFHUIS (complexonderdeel B), dat in 1933 intern is verbouwd en aan de achterzijde uitgebreid. Op het achtererf staat vlak aan de weg een VAKWERKSCHUUR (complexonderdeel C). Rechtsachter op het erf bevindt zich een KIPPENSCHUUR (complexonderdeel E). Op het erf bevindt zich voorts nog een WATERPOMP (complexonderdeel D) tussen boerderij en weefhuis. Het erf is beplant met enkele monumentale bomen. Voor het huis bevindt zich een deels omhaagde tuin.
Waardering
BOERDERIJCOMPLEX `Gelder Esch'
-Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een historisch gegroeid boerderijcomplex van een scholtenfamilie, met als hoofdonderdeel een landhuisachtige boerderij uit omstreeks 1860. De complexonderdelen zijn in hoofdvorm en detaillering goed bewaard gebleven en vormen samen een fraai en compleet boerenerf.
-Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van het historisch gegroeide buitengebied, waar het vanwege de opvallende ligging in een bocht van de Geldereschweg en vanwege de fraaie hoofdvormen van de complexonderdelen, in hoge mate het landschap stoffeert. De gebouwen bezitten onderling hoge ensemblewaarden door hun verschijningsvorm en functie.
-Van cultuurhistorische waarde vanwege de bestemming van het complex als scholteboerderij, die verbonden is met de economische, agrarische en sociale geschiedenis van Winterswijk.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Boerderij(M1) | Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Geldereschweg | 96 | – | 7104 AL | Winterswijk Meddo | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | S | 260 | – | Winterswijk |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1860 | 1860 | – | vervaardiging |