RUST- EN VAKANTIEHUIS (1) waarvan het exterieur in 1932 ontworpen is door P. VORKINK (1878-1960), het interieur door F. SPANJAARD. Het gebouw met samengestelde plattegrond bestaat uit twee bouwlagen afgesloten door een samengesteld dak gedekt met gesmoorde Romaanse pannen. Het dak met royaal overstek bestaat uit meerdere flauw hellende schilddaken met mastgoot. In het dak bevinden zich meerdere kleine driehoekige dakkapellen en vierkante bakstenen schoorsteenschachten. De gevels zijn opgetrokken in bruine baksteen in Vlaams verband. In de gevels bevinden zichgrotendeels houten kozijnen met stalen ramen, aan de bovenzijde afgesloten door een rollaag. Lange vensterstroken bevinden zich op de verdieping voor lichtinval in de gang. Ter plaatse van de openbare ruimten als ingangspartij, bibliotheek, de kamer van mevrouw Ribbius Peletier, de eet- en de huiskamer, bevinden zich grote vensterpartijen, bestaande uit gekoppelde enkelruits ramen afgesloten door een korte luifel als waterafvoer. Voor het overige bevinden zich in de gevels gekoppelde, rechthoekige, staande ramen met roedenverdeling. De vensters op de begane grond worden op enkele plaatsen nog geflankeerd door rood geschilderde houten luiken. Grenzend aan de gevels van de voormalige eet- en huiskamer bevindt zich een terras afgebakend door bakstenen muurtjes gedekt met tegels. De samengestelde plattegrond bestaat uit een noord-zuidvleugel, die samen met de aan de zuidzijde, haaks op de westgevel staande, oost-westvleugel, een `L' vormt. In de noord-zuidvleugel bevindt zich de ingangspartij met op de verdieping de slaapkamers. In de oost-westvleugel bevinden zich op de begane grond de dienstvertrekken (eetzaal, keuken, kelder, opslag) en op verdieping het voormalig privé woongedeelte van mevrouw Ribbius Peletier. De oost-westvleugel tegen de westgevel van de noord-zuidvleugel is in 1956 verlengd met een rechthoekig bouwvolume verbonden met het bouwdeel uit 1933 door middel van een éénlaags tussenlid. Haaks op de oostgevel van de noord-zuidvleugel staat een west-oostvleugel met op de begane grond de voormalige bibliotheek en huiskamer. Op de verdieping bevinden zich de slaapkamers.

Aan de noordzijde van de langgerekte NOORD-ZUIDVLEUGEL bevindt zich een éénlaags aanbouw eveneens opgetrokken in Vlaams verband, afgesloten door een zadeldak gedekt met gesmoorde Romaanse pannen. Het zuidelijk deel van deze vleugel is hoger gelegen vanwege de aangekapte oost-westvleugel aan de oostzijde. De westgevel van de noord-zuidvleugel beschouwen we als voorgevel. In deze gevel bevindt zich links een rondboogvormige doorrit, rechts de hoofdingang bestaande uit een enkele houten deur met glasindeling, aan weerszijden geflankeerd door een enkelruits zijlicht. Het glas in de ingangspartij is afgeschermd met smeedwerk in een geometrisch patroon. In de zijgevels van de doorrit bevindt zich een rechthoekige houten geklampte deur. De vensterindeling op de begane grond van de westgevel is onregelmatig. Links van de doorrit bevinden zich twee gekoppelde vijftien-ruits ramen. Rechts van de poort bevinden zich drie gekoppelde zes-ruits ramen gevolgd door zes naast elkaar geplaatste twee-ruits ramen en drie gekoppelde vier-ruits ramen. Rechts op de begane grond van de westgevel bevinden zich grote raampartijen afgesloten door een korte luifel. Links van de hoofdingang bevindt zich een raampartij bestaande uit drie gekoppelde enkelruits ramen. Rechts van de hoofdingang bevinden zich drie gekoppelde identieke raampartijen onder één luifel. Een uitgemetseld vierkant, bakstenen schoorsteenkanaal scheidt deze raampartij van de raampartij uiterst rechts. De raampartij uiterst rechts bestaat uit een dubbele glasdeur met enkelruits bovenlicht aan weerszijden geflankeerd door een zijlicht met bovenlicht.

De verdieping van de westgevel wordt gekenmerkt door een lange vensterstrook, bestaande uit steeds drie gekoppelde enkelruits ramen. Het middenraam is steeds een naar buitenslaand raam met een originele, praktische sluiting. De vensterstrook loopt door tot aan het schoorsteenkanaal met rechts hiervan een glasdeur met balkon. Het uitgemetselde schoorsteenkanaal eindigt ver boven de daklijst in een bakstenen schoorsteenschacht afgesloten met vierkante afdekplaat. De daklijn verspringt rechts van het schoorsteenkanaal. Links van de schoorsteen bevindt zich een lichtlantaarn bestaande uit zes gekoppelde vier-ruits ramen afgesloten door het schilddak van de haaks op de oostgevel staande oost-westvleugel.

Rechts op de begane grond in de oostgevel van de noord-zuidvleugel bevindt zich de rondboogvormige opening van de doorrit. Uiterst rechts bevindt zich een rechthoekige dubbele deur. Links van de doorrit bevindt zich van links naar rechts drie gekoppelde zes-ruits ramen, twee vier-ruits ramen en drie gekoppelde vier-ruits ramen. Uiterst links bevindt zich een reeks klimmende vensters voor de lichtinval in de trappartij. Langs deze gevel bevindt zich een afrit naar de onder het maaiveld gelegen entree van de voormalige rijwielkelder. Op de verdieping bevinden zich zeven vensters bestaande uit drie gekoppelde zes-ruits ramen.

Haaks op de oostgevel van de noord-zuidvleugel bevindt zich de WEST-OOSTVLEUGEL. De begane grond van de noordgevel van deze vleugel is gewijzigd door een recente glazen aanbouw tegen de oorspronkelijke gevel. Op de verdieping bevindt zich een aantal onregelmatig vensters onder de mastgoot. Tegen de oostgevel van deze vleugel bevindt zich de recente aanbouw van architect Wuurdeman. Op de begane grond in de zuidgevel bevindt zich links een grote vensterpartij bestaande uit drie dubbele glasdeuren met bovenlicht aan weerszijden geflankeerd door een driestrooksvenster. Het middenraam van het driestrooksvenster is een stolpraam. Het terras grenst aan deze vensterpartij. Rechts in de zuidgevel bevindt zich een niet oorspronkelijke dubbele glasdeur met enkelruits bovenlicht met aan weerszijden een zestien-ruits stolpraam met niet oorspronkelijk enkelruits onderlicht. Op de verdieping in de zuidgevel bevinden zich zes regelmatig verdeelde vensters bestaande uit drie gekoppelde zes-ruits ramen.

Uiterst rechts, haaks op de voorgevel van de noord-zuidvleugel, bevindt zich de OOST-WESTVLEUGEL. Op de begane grond in de oostgevel bevindt zich links een vensterpartij bestaande uit een dubbele glasdeur met enkelruits bovenlicht aan weerszijden geflankeerd door drie enkelruits ramen met bovenlicht. Rechts bevindt zich een dubbele glasdeur met enkelruits bovenlicht aan weerszijden geflankeerd door een enkelruits raam met bovenlicht. Op de verdieping bevinden zich vier regelmatig verdeelde vensters, bestaande uit drie gekoppelde zes-ruits ramen. De zuidgevel van de oost-westvleugel bestaat uit een linker- en een rechterdeel met elkaar verbonden door middel van het tussenlid. Het linkerdeel dateert uit 1956. Op de begane grond van het linkerdeel bevindt zich van links naar rechts een enkelruits raam met bovenlicht, een dubbele glasdeur aan weerszijden geflankeerd door zijlichten afgesloten door een hemelwaterafvoer, een zes-ruits raam, een identieke deurpartij, tweemaal drie gekoppelde zes-ruits ramen en een vier-ruits raam. Op de verdieping bevinden zich vier regelmatig verdeelde vensters bestaande uit drie gekoppelde zes-ruits ramen. Uiterst rechts bevindt zich een vier-ruits raam als op de begane grond. Het tussenlid bestaat uit een bakstenen fundament waarboven vier gekoppelde, witgeschilderde ramen met twee-ruits bovenlicht afgesloten door een plat dak. Grenzend aan het tussenlid en de twee bouwdelen bevindt zich een bestraat plateau, begrensd door bakstenen muren afgedekt met tegels. Korte steektrappen zorgen voor de toegang tot dit bordes. In het rechterdeel bevindt zich links van het midden een risalerende partij afgesloten door een aangekapt schilddak met op de nok en schoorsteenschacht. In het risalerende deel bevindt zich op de begane grond een dubbele glasdeur met aan weerszijden een stolpraam. Op de verdieping bevindt zich een identieke glasdeur met roedenverdeling met aan weerszijden een stolpraam met roedenverdeling. Op de verdieping bevindt zich een balkon over de volle breedte. In de zijgevels van de risalerende partij bevindt zich op de begane grond een enkelruits raam en een zes-ruits raam op de verdieping. Uiterst links van het risalerende deel bevinden zich vier gekoppelde acht-ruits ramen aan weerszijden geflankeerd door luiken gevolgd door een staand drie-ruits raam, twee gekoppelde zes-ruits ramen en een houten deur met luifel. Op de verdieping bevindt zich van links naar rechts drie gekoppelde zes-ruits ramen, twee gekoppelde zes-ruits ramen, een vier-ruits raam en twee gekoppelde zes-ruits ramen. Rechts van het risalerend deel bevindt zich een zes-ruits raam, een twaalf-ruits stolpraam aan weerszijden geflankeerd door zes-ruits ramen met luiken en een grote vensterpartij met hemelwaterafvoer aan weerszijden geflankeerd door luiken. De vensterpartij bestaat uit drie gekoppelde driestrooksvensters met een stolpraam als middenraam. Op de verdieping bevinden zich vijf regelmatig verdeelde vensters bestaande uit drie gekoppelde zes-ruits ramen. In de westgevel van het bouwdeel uit 1956 bevindt zich op de begane grond een stolpraam geflankeerd door zijlichten. Op de verdieping bevindt zich een twaalf-ruits stolpraam. In de westgevel van het bouwdeel uit 1933 bevindt zich links het tussenlid, rechts een dubbele glasdeur met roedenverdeling. Op de verdieping bevinden zich twee twaalf-ruits stolpramen. De noordgevel van de oost-westvleugel bestaat uit een linker- en een rechterdeel. De noordgevel van het linkerdeel kent een onregelmatige verdeling van vensters en deuren. Op de begane grond bevindt zich van links naar rechts een dubbele glasdeur met boven- en zijlichten, een twaalf-ruits stolpraam met zes-ruits zijlichten, driemaal twaalf-ruits stolpramen, een kleiner twaalf-ruits stolpraam, een houten deur met bovenlicht, een twee-ruits raam, een twaalf-ruits stolpraam, een twee-ruits raam en een houten deur met luifel. Op de verdieping bevindt zich van links naar rechts een strokenvenster, twee twee-ruits ramen, een twaalf-ruits stolpraam, drie gekoppelde zes-ruits ramen, een twee-ruits raam, een twaalf-ruits stolpraam en een vier-ruits raam. Het rechterdeel kent een grotere regelmaat met negen regelmatig verdeelde zes-ruits ramen op de begane grond. Op de verdieping bevindt zich een strokenvenster met aan weerszijden een zes-ruits raam. Uiterst rechts bevindt zich een dubbele glasdeur met balkon.

Het INTERIEUR is grotendeels in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De plattegrond is grotendeels in tact. Vermeldenswaardig zijn onder andere de kastenpartij in de voormalige bibliotheek, de haardpartij in de voormalige kamer van mevrouw Ribbius Peletier, de linnenkamer met stortkoker, de oorspronkelijke betegeling van toiletruimten en het hang en sluitwerk van de stalen ramen.

Waardering

RUST- EN VAKANTIEHUIS gebouwd in 1933 als onderdeel van het COMPLEX 'Rust -en Vacantiehuis Stichting De Born' in opdracht van mej. A.E. Ribbius Peletier (1891-1989) uit Amsterdam naar ontwerp van de Amsterdamse architect P. VORKINK (1878-1960) en de binnenhuisarchitect F. SPANJAARD.

- Van architectuurhistorische waarde als voorbeeld van het latere werk van de landelijk bekende architect P. Vorkink uit Amsterdam in zakelijk expressionisme met waardevol interieur naar ontwerp van de binnenhuisarchitect F. Spanjaard.

- Van stedenbouwkundige waarde vanwege de ligging van het rust- en vakantiehuis op een heuvel in het bosrijke buitengebied van Bennekom binnen de gemeente Ede.

- Van cultuurhistorische waarde als zeldzaam typologisch voorbeeld van een rust- en vakantiehuis op de Veluwe uit de jaren dertig van de twintigste eeuw met als bijzondere functie het vormingscentrum voor arbeidersvrouwen. Als zodanig heeft het rust- en vakantiehuis een belangrijke bijdrage geleverd aan de emancipatie van de vrouw in Nederland.