Buurtweg 90, Wassenaar
Inleiding complexonderdeel 2
HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG in Gemengde Tuinstijl behorend bij de historische buitenplaats Voorlinden. Omstreeks 1913 is de landschappelijke parkaanleg van Zocher sr. en jr. uit de periode 1803-1835 gereorganiseerd tot een landschapspark passend bij het nieuwe Engels landhuis en de bijgebouwen. De architect R.J. Johnston maakte in 1912 het ontwerp voor de rechtlijnige tuinaanleg als verlenging van de architectuur van het huis. De regelmatige aanleg in Nieuw Architectonische Stijl, geïnspireerd op tuinvormen uit de Italiaanse Renaissance en Franse Barok, vormt de overgang naar het landschappelijke parkgedeelte.
Op een gedetailleerde kaart van de landgoederen Voorlinden en Blanckenburgh uit 1843, toen de landgoederen in één hand waren, is de aanleg van de Zochers duidelijk herkenbaar; een bosrijke landschappelijke parkaanleg met slingerende wandelpaden langs open plekken met sierelementen. Voor het huis een grote waterpartij met verschillende lobvormige uitlopers en in de middenas een brede zichtas naar het bos op Blanckenburgh. Aan weerszijden van het huis de kwekerij, moestuin en boomgaard. De formele lanenstructuur in het bos langs de duinrand vormt de verbinding tussen de beide buitenplaatsen.
Omschrijving
Van de 19de-eeuwse landschappelijke parkaanleg van J.D. Zocher sr. en jr. resteert het bos langs de west- en noordrand van het park. In het duinbos aan de westzijde een hoge duinrug als overgang naar het achtergelegen duingebied, een rechte sloot en restanten van een rechte lanenstructuur met diagonalen tussen Voorlinden en Blanckenburgh. In het bos naaldbomen afgewisseld met loofhout (o.m. esdoorns, beuken en kastanjes). In de dichte bosrand aan de noordzijde een verhoging die als het ware een terras vormt met uitzicht op het naastgelegen Blanckenburg.
Vanaf de hekpijlers aan de Buurtweg loopt de (geasfalteerde) oprijlaan in westelijke richting naar het huis en passeert links de oude moestuin (nu kwekerij), enkele (voormalige) dienstwoningen en de oude boomgaard. De laan vervolgt zijn weg langs de achterkant van het landhuis (westgevel) in noordelijke richting en eindigt bij het koetshuis en de koetsierswoning. De laanbeplanting bestaat aan het begin uit beuken en vervolgens heestergroepen (o.a hulst en taxus), afgewisseld met onder meer kastanjes (met name in de nabijheid van de dienstwoningen), eiken, beuken, lindes en esdoorn. Aan de zuidzijde van het landhuis vrij dichte boomgroepen (o.a. eiken en beuken) en één opvallende solitaire rode beuk. Achter het huis (west) onder meer enkele grote kastanjes en in de paardenwei aan de noordzijde kleine boomgroepen van lindes en kastanjes.
Bij de reorganisatie omstreeks 1913 heeft de waterpartij de huidige slingerende vorm gekregen, passend bij de lokatie en oriëntatie van het nieuwe huis. Voor het huis een brede door bomen en heesters omzoomde zichtas op de slingerende waterpartij. De kronkelige vorm van de waterloop is geaccentueerd door kleine boom- en heestergroepen (o.m.taxus, els, kastanje, wilg) die verschillende doorkijkjes bieden op het open weiland en de Buurtweg.
Vanaf de oprijlaan voeren drie paden naar de rotonde met kleine pergola voor de hoofdentree in zuidgevel van het landhuis. Dit is een onderdeel van de rechtlijnige tuinaanleg van Johnston die zich voortzet aan de voorzijde van het huis. De symmetrisch opgezette iets verhoogde tuinaanleg sluit aan op het terras voor de oostgevel en wordt van het gazon afgescheiden door een laag gemetseld muurtje. De doorgangen in dit muurtje zijn geaccentueerd door halfrond gemetselde pijlers met siervazen. Aan de noord- en zuidzijde pergola's met in rode bakstenen kolommen en houten balken. Het middelste deel van de tuin bestaat uit een rechthoekig gazon, geflankeerd door twee met flagstones geplaveide paden. Aan weerszijden van het gazon twee vierkante vakken met cirkelvormige gazons en in de zwikken bloemperken, omsloten door geschoren buxushaagjes. Centraal in de gazons een vierpas met tuinbeeld op sokkel. In het noordelijke gazon zijn jonge eikebomen geplant.
Waardering
De gefaseerd tot stand gekomen historische park- en tuinaanleg van de buitenplaats Voorlinden is van algemeen belang vanwege de cultuur- en tuinhistorische waarde als representatief voorbeeld van een combinatie van 19de-eeuwse parkelementen in Engelse Landschapsstijl en vroeg 20ste-eeuwse parkelementen in Nieuw Architectonische Tuinstijl, waarbij romantische en geometrische patronen zijn samengevoegd.
De aanleg heeft ensemblewaarde vanwege de visuele en ruimtelijke samenhang met de overige complexonderdelen en in het bijzonder met het landhuis.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
De HISTORISCHE BUITENPLAATS VOORLINDEN met WOONHUIS (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), HEKPIJLERS (3), PORTIERSWONING (4), een DUBBELE DIENSTWONING (5), een tot woonhuis verbouwde GARAGE (6), KOETSHUIS (7), vrijstaande KOETSIERSWONING (8) en POMPHUIS (9). Voorts bevinden zich op het terrein een MOESTUIN (10), de restanten van een 18de-eeuwse TUINMUUR (11), een natuurstenen gebeeldhouwde ZITBANK (12) en een HEK (13).
De in oorsprong zestiende eeuwse buitenplaats dankt de huidige verschijningsvorm grotendeels aan veranderingen die in de negentiende en twintigste eeuw in parkaanleg en bebouwing zijn doorgevoerd. In 1912 kwam de buitenplaats Voorlinden in handen van Jonkheer Hugo Loudon, civiel ingenieur en directeur van de Koninklijke Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlandsch-Indië. Het achttiende-eeuwse landhuis, dat in de zuidoosthoek van het terrein lag (ter hoogte van Buurtweg 96 en 92-94), werd afgebroken. Op de huidige lokatie verrees omstreeks 1912 het nieuwe landhuis in Engelse Landhuisstijl naar een ontwerp van de Engelse architect R.J. Johnston uit Londen. In aansluiting op de architectuur van het huis ontwierp hij een formele tuin in Nieuwe Architectonische Tuinstijl en verschillende dienstgebouwen in Engelse Cottagestijl. Omstreeks 1913 werd de landschappelijke parkaanleg van J.D. Zocher sr. en J.D. Zocher jr., tot stand gekomen in de periode 1803-1835, getransformeerd tot een landschapspark passend bij het nieuwe landhuis. De tuinarchitect L. Springer maakte hiervoor een ontwerp. De fa. Groenewegen wordt eveneens in verband gebracht met de reorganisatie van het park.
N.B. Sinds 1950 is het landhuis in gebruik als opleidings-, vergader en conferentiecentrum.
Omschrijving
De historische buitenplaats Voorlinden wordt aan de noordzijde begrensd door de buitenplaats Blanckenburg, aan de oostzijde door de Buurtweg, aan de zuidzijde door het sportterreinencomplex Roggewoning en aan de westzijde door een hoge duinrug. Vanaf de hekpijlers en de portierswoning aan de Buurtweg loopt een geasfalteerde oprijlaan in westelijke richting, enkele dienstwoningen en de oude moestuinen passerend, naar het landhuis en verder in noordelijke richting naar het koetshuis. Het landhuis ligt iets verhoogd in de parkaanleg met voor de zuid- en oostgevel gemetselde terrassen met trappen naar de geometrische tuinaanleg.
Waardering
De gefaseerd tot stand gekomen historische buitenplaats Voorlinden is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuur- en tuinhistorische waarde
- als representatief voorbeeld van een in oorsprong oudere buitenplaats met grotendeels 19de en 20ste-eeuwse parkaanleg en gebouwen in Engelse Landhuis- en Cottagestijl.
- wegens de Engelse Landhuis- en Cottagestijl van de bouwkundige onderdelen. Het complex is representatief voor de grote Engelse invloed op de landhuisbouw in Nederland, een kenmerkende ontwikkeling in de Nederlandse architectuurgeschiedenis. De bouwkundige complexonderdelen zijn gaaf in hoofdvorm, materiaalgebruik en detaillering, in het bijzonder het landhuis dat ook oorspronkelijke interieuronderdelen bevat.
- als redelijk gaaf bewaard representatief voorbeeld van de Gemengde Tuinstijl. Het landschappelijke parkgedeelte bevat zowel karakteristieke elementen van de vroeg 19de-eeuwse aanleg van J.D. Zocher sr. en jr. als de latere reorganisatie van F. Springer. De formele tuinaanleg rond het huis van de architect Johnston is een representatief voorbeeld van de Nieuwe Architectonische Tuinstijl, die omstreeks 1910, onder invloed van Engelse voorbeelden, in Nederland in zwang was.
De hoge ensemblewaarde van de buitenplaats wordt bepaald door de bijzondere stilistische, historisch functionele en ruimtelijke samenhang van de verschillende complexonderdelen met de uitstraling van een Engels landgoed.
De historische buitenplaats Voorlinden is van stedebouwkundig belang vanwege de samenhang met de naastgelegen buitenplaats Blankenburg.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buurtweg | 90 | – | 2244 AG | Wassenaar | – | BY | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | F | 3451 | – | Wassenaar |
| – | F | 3007 | – | Wassenaar |
| – | F | 3457 | – | Wassenaar |
| – | F | 6969 | – | Wassenaar |
| – | F | 1186 | – | Wassenaar |
| – | F | 3455 | – | Wassenaar |
| – | F | 1185 | – | Wassenaar |
| – | F | 1986 | – | Wassenaar |
| – | F | 3000 | – | Wassenaar |
| – | F | 1800 | – | Wassenaar |
| – | F | 1987 | – | Wassenaar |
| – | F | 3006 | – | Wassenaar |
| – | F | 11312 | – | Wassenaar |
| – | F | 11281 | – | Wassenaar |
| – | F | 1843 | – | Wassenaar |
| – | F | 3456 | – | Wassenaar |
| – | F | 4380 | – | Wassenaar |
| – | F | 3453 | – | Wassenaar |
| – | F | 3452 | – | Wassenaar |
| – | F | 1184 | – | Wassenaar |
| – | F | 11323 | – | Wassenaar |
| – | F | 11313 | – | Wassenaar |
| – | F | 11324 | – | Wassenaar |
| – | F | 1060 | – | Wassenaar |
| – | F | 1801 | – | Wassenaar |
| – | G | 1401 | – | Wassenaar |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1803 | 1835 | – | vervaardiging |
| 1913 | 1913 | – | verbouwing |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Zocher, J.D. ; Zuid-Holland | tuinarchitect / landschapsarchitect | – |
| Johnston, A.R. ; Zuid-Holland | architect / bouwkundige / constructeur | – |