Inleiding

Aan de Sint Michaelstraat 4 bevindt zich midden op een groot perceel de VILLA "Elise" met aan de straatzijde ter afscheiding van het voorerf enkele HEKPIJLERS. De villa werd in 1905-1906 gebouwd in opdracht van Petrus Kreykamp naar een ontwerp van architect P. Rassaerts in een Overgangsarchitectuur met invloeden van de Art Nouveau, Neo-Renaissance en het traditionele bouwen. De villa is vernoemd naar Elise Kreykamp, de enige van de drie dochters van Alphons Kreykamp die haar kinderjaren overleefde. In het jaar van oplevering werd ze meerderjarig. Een gestucte plaquette in de achtergevel vermeldt de naam "Elise", een plaquette in de rechter gevel het jaartal "1906", een belvédère wordt bekroond met een windvaan waarin het jaartal "1906". De villa is thans gesplitst in drie wooneenheden en gedeeltelijk gemoderniseerd. In 1979-1980 is aan de noordoostzijde een vleugel met verbindingsstuk en entree aangebouwd.

Omschrijving

Vanaf de St. Michaelstraat geven twee paar in rode verblendsteen gemetselde en met gecementeerde banden versierde bakstenen HEKPIJLERS (spijlenhek uit 1999) toegang tot het erf, onder andere bestaande uit een vrij open siertuin met gazon en enkele monumentale solitairen aan de noordzijde en een naar het origineel gereconstrueerde kraag van kiezelstenen direct rondom de villa. De compact gebouwde VILLA heeft een asymmetrische opzet, beslaat een onregelmatige plattegrond en telt vier bouwlagen plus een kapverdieping onder een samengesteld dak, bestaande uit enkele licht verzonken zadeldaken en een plat dak, gebruikt als terras. Op de noordwestelijke hoek een belvédère op vierkant grondplan van vier geledingen met torenspits voorzien van licht geknikte dakvoet en gestileerde smeedijzeren bekroning. De oorspronkelijke schubleien in Maasdekking zijn thans grotendeels vervangen door blok- en schubvormige shingles. Op de dakschilden twee decoratieve, hoog en breed opgemetselde bakstenen schoorstenen met grespijpen. Geprofileerde goten met houten klossen. Het platte dak is afgezet met een bakstenen, deels gecementeerde balustrade met hardstenen afdeklijst. De gevels van het met rode verblendsteen in kruisverband opgetrokken pand worden onder andere geleed en verlevendigd door de toepassing van gecementeerde verticale tandlijsten op de hoeken, dito klimmende lijsten in topgevels, dito speklagen in met name de bel-étage, een omlopende gerusticeerde plint met rood voegwerk in het souterrain en deels geprofileerde hardstenen cordonlijsten, dorpels en afdekstenen. In de gevels een rijke variëteit aan vensters, merendeels met rond de kop getrokken bakstenen of gestucte koordbogen waarin decoratieve sluitstenen met florale motieven. Onder andere diverse oculi met houten tweelichten, (gekoppelde) stolpramen met rondbogige bovenlichten voorzien van kleine roedenverdeling, samengestelde of T-vormige vensters met geprofileerde naald en kalf en segmentboogvormige bovenlichten voorzien van glas-in-lood of gebogen roeden met wit en groen kathedraalglas. Voorgevel met rechter hoekrisaliet, eindigend in een tuitgevel met schouderstukken. Tweelaags halfronde erkeruitbouw waarop een balkon met smeedijzeren Jugendstilhekwerk tussen gecementeerde bakstenen pijlers. Glas-in-loodbovenlichten. Op de linker hoek de halfvrijstaande belvédère, vanaf de derde geleding ingesnoerd tot een octogonale toren met smalle glas-in-loodvensters en een decoratieve sierlijst. Vierde geleding met overdekt terras opgesierd met gecementeerde speklagen en bakstenen, deels gecementeerde balustrade met hardstenen afdeklijst. Tussen deze traptoren en het rechter volume leidt een gebogen hardstenen trap naar een getoogd en met sluitsteen bekroond entreeportaal met secundaire, dubbele deur. Aan een zijde een licht gebogen, smeedijzeren balustrade in Jugendstil. Boven de entree een balkon, voorzien van een balustrade zoals voornoemd bij de belvédère en aan de linkerzijde rustend op een uitgebouwde schoor waarin een grote portretkop van Elise. Linker gevel met linker hoekrisaliet, eindigend in een tuitgevel met schouderstukken, waarop deels pironnen, en een rondgebogen topbekroning waarop floraal siersmeedwerk. Tussen risaliet en belvédère bevindt zich de dienstingang. Bij de dienstingang en twee bovengelegen reeksen rechtgesloten, klimmende spleetvensters (toiletten) zijn stalen profielbalken, voorzien van decoratieve rozetten, als lateien gebruikt. Rechter deel van de rechter gevel eindigend in een tuitgevel als voornoemd, bekroond met een bakstenen schoorsteen waarvan het deels in de gevelwand uitgemetselde kanaal wordt geornamenteerd met gecementeerd lijstwerk en sierwerk in stuc. Tweelaags uitbouw op vierkant grondplan waarvan de hoeken ingesnoerd worden om de overgang te bewerkstelligen naar de vijfzijdige bakstenen balustrade (detaillering als voornoemd) van het bovengelegen balkon. In deze aan de zuidzijde gesitueerde uitbouw bevond zich het kantoor van Kreykamp, van waaruit hij goed zicht kon houden op zijn destijds op het zijerf gelegen tabaksfabriek. In de oksel aan de voorzijde een driezijdige, tweelaags uitbouw met een decoratief bewerkte houten entreedeur en een toeleidende rechte trap, met hardstenen treden en gecementeerde, licht krullende bomen waarop een decoratieve smeedijzeren Jugendstilbalustrade. In de oksel aan de achterzijde een kwartronde tweelaags uitbouw die aansluit op de aan de achtergevel gelegen serre. De bakstenen balustrade van het balkon wordt in de okselaanbouwen gecontinueerd. In het linker deel van de gevel een uitbundig gedecoreerde stucwerkplaquette met "ANNO 1906". Overigens in de gevel een blindvenster. De achtergevel bestaat uit een risalerend, blind rechter deel waarin een eveneens uitbundig gedecoreerde stucwerkplaquette met "ELISE", en een terugwijkende topgevel in het linker deel met detaillering grotendeels als voornoemd. Tweelaags serre-uitbouw onder plat met glas-in-loodbovenlichten en toeleidende scheluwe trap met geknikte treden en gecementeerde balustrade. In het interieur is de oorspronkelijke indeling herkenbaar bewaard gebleven. In het souterrain de gedeeltelijk heringedeelde en gemoderniseerde voormalige dienstvertrekken en voorraadruimten. Dienstingang in de linker gevel. In de bel-étage centraal een portaal, traptoren ter linkerzijde en aansluitende gang die thans naar de aan de achterzijde gesitueerde nieuwbouw leidt. Ter linkerzijde de privaten en een voormalige 'kamer voor mijnheer', ter rechterzijde kamer-en-suite met erker en serre, van waaruit het voormalige kantoortje (thans keuken) aan de rechter gevel bereikbaar is. Verdiepingen overeenkomstig ingedeeld. Van het interieur zijn onder ander van belang: polychrome cementtegelvloeren in het souterrain, originele wenteltrap met decoratief gesneden beginbaluster en diverse gekleurde glas-in-loodvensters met afbeeldingen tabaksplant in het trappenhuis, marmeren vloerplaten in de gang, uitbundige stucwerkplafonds, schuifdeuren en paneeldeuren voorzien van diamantkoppen en geprofileerde deurlijsten. Waardering De VILLA "Elise" met HEKPIJLERS is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkelingen aan het begin van de twintigste eeuw in de Limburgse tabaks- en sigarenindustrie, die vooral in Tegelen tot grote bloei kwam. Daarnaast is het object, met name vanwege de rijzige maar gedrongen hoofdopzet met monumentale belvédère, van belang voor de typologische ontwikkeling van fabrikantenwoningen. Het object heeft architectuurhistorische waarden vanwege het belang van de bouwstijl voor de geschiedenis van de architectuur, de esthetische kwaliteit van het zeer gevarieerde architectonisch ontwerp, de hoogwaardige ornamentiek in ex- en interieur, de bijzondere detaillering en de grote afwisseling in materiaalgebruik, vensterpartijen en gevelbehandeling. Het object heeft ensemblewaarden vanwege de historisch-ruimtelijke relatie met de aan de overzijde van de weg gelegen dubbele villa, als onderdeel van de historische bebouwing van de kern Steyl en vanwege de zeer beeldbepalende situering op de hoek van de St. Michaelstraat en Veerweg waardoor het object van bijzondere betekenis is voor het aanzien van de buurt. Het object is van belang vanwege de architectonische en typologische zeldzaamheid en de gaafheid van het exterieur in combinatie met diverse bewaard gebleven elementen uit het interieur. Het versterkt de visuele en structurele gaafheid van het op rijksniveau als dorpsgezicht te beschermen deel van Steyl.