Inleiding

Het complex van de historische buitenplaats "Berghuis" bestaat uit een LANDHUIS en een 19de-eeuwse TUIN- EN PARKAANLEG. Het landhuis in Nieuw-Historiserende trant met Engelse Landhuisstijl-invloed uit 1913, is ontworpen door de architect C.J. Kruisweg in opdracht van het echtpaar Dudok van Heel-Kuhn. In de jaren '30 van de twintigste eeuw is de tuinaanleg direct rond het huis door tuinarchitect Haspels in de trant van de Nieuw-Architectonische Tuinstijl aangepast. De buitenplaats Berghuysen werd in de 17de eeuw gesticht en is aan het einde van de 18de eeuw aan de zuidzijde uitgebreid met het zogenaamde Oude Bos, het huidige Flevorama en Zuiderhof. Op 18de-eeuwse kaarten is het huis te zien temidden van een rechtlijnig lanenstelsel, waarvan enkele in het terrein herkenbaar bewaard zijn gebleven. De buitenplaats heeft het huidige aanzien echter grotendeels door ontwikkelingen in de 19de en vroeg 20ste eeuw verkregen. Rond 1800 is het noordelijke gedeelte afgegraven met uitzondering van de berg waarop het huis lag. In deze periode zijn ook de rechte zanderijsloten aangelegd. In de oorlogswinter van 1813-14 werd het huis verwoest en vlak daarna is het landgoed met de ruines verkocht aan grootgrondbezitter J.P. van Rossum. Van Rossum herschiep de oude buitenplaats in een romantisch landschapspark met op de berg een koepel. Behalve als tuin van vermaak werd een deel van het terrein ook in gebruik genomen als kwekerij, waar met name allerlei exotische gewassen werden gekweekt. Na de dood van Van Rossum in 1856 werden het huidige Flevorama en Zuiderhof afgescheiden en werd het overgebleven terrein van Berghuis verkocht aan de Amsterdammer H.E. Tjeenk die ook een liefhebber van de tuinbouw was. Aan het einde van de 19de eeuw kwam "Berghuis" in bezit van het echtpaar Dudok van Heel-Kuhn, die in 1913 op de plaats van de koepel de huidige villa lieten bouwen.

N.B. De overige gebouwen op het terrein maken geen deel uit van de bescherming.

Omschrijving

Het landhuis telt twee bouwlagen onder een samengestelde kap en is gesitueerd op een berg, teruggerooid van de Huizerstraatweg. Voor de entree in de voorgevel bevindt zich een ovaal gazon dat dient als rotonde voor de oprijlaan die vanaf de Huizerstraatweg naar het huis voert. Aan weerszijden van de oprijlaan geboomte, dat aan de noordoostzijde wordt begrensd door een tweede oprijlaan. De eenvoudige tuinaanleg in Nieuw-Architectonische tuinstijl ligt ten zuidoosten en zuidwesten van het huis. De oudere parkaanleg van de buitenplaats bestaat voor een groot gedeelte uit 19de-eeuws parkbos met restanten van het formele 18de-eeuwse lanenstelsel. Binnen het lanenstelsel ligt een kwekerij met twee bijbehorende voormalige zaadloodsen die van Zuiderhof en Flevorama zijn afgescheiden door een met bomen beplante wal.

Waardering

De buitenplaats "Berghuis", bestaande uit een 19de-eeuwse historische tuin- en parkaanleg en een landhuis uit 1913, is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als oorspronkelijk onderdeel van een landgoed dat in het begin van de 19de eeuw door J.P. van Rossum is aangelegd en als representatief voorbeeld van een vroeg 20ste eeuws landhuis in Nieuw-Historiserende trant met bijbehorende architectonische tuinaanleg. Het complex heeft situationele waarde vanwege de ligging in de landgoederenstrook in de Gooise noordflank.