Sandtmannlaan 22, Naarden

Inleiding

Aan de noordzijde van de Sandtmannlaan gelegen WOONBLOK uit 1911 (bouwaanvraag juli 1911), deel uitmakend van het villacomplex Sandtmannlaan.

N.B. De latere aanbouwen tegen de achter- en linker zijgevel zijn voor de bescherming van ondergeschikt belang.

Omschrijving

Blok van drie woningen bestaande uit een middenwoning van twee bouwlagen onder een afgeplat schilddak tussen eveneens twee bouwlagen hoge divergerende hoekwoningen voorzien van een zadeldak waarvan de noklijn haaks staat op de weg. De drie met bruingeglazuurde kruispannen gedekte daken hebben rondom een overstek en worden door platte daken van elkaar gescheiden. Onderaan de schuine dakvlakken bevindt zich een zinken mastgoot. Op beide zijschilden van het afgeplatte schilddak en middenboven de binnenste dakvlakken van de zadeldaken staat een lage rechthoekige schoorsteen van rode machinale waalsteen. De buitengevels zijn boven een voeting van dito baksteen in kruisverband met snijvoeg samengesteld uit brede rabatdelen. De driehoekige geveltoppen zijn bekleed met staande kraalschroten die onderaan afwisselend halfrond in- en uitspringen. Rond het bovenlicht van het zoldervenster in deze geveltoppen is een tweede laag kraalschroten aangebracht met een dito onderrand. De windveren hebben een geprofileerde en onderaan licht uitgezwenkte bovenrand en worden bekroond door een makelaar met een gepunte top. Elke woning heeft aan de voorzijde (Z) een brede erker met in de voorzijde een door zijlichten met bovenlicht geflankeerde dubbele glasdeur met bovenlicht waarin een smal middenraampje, en in de afgeschuinde hoeken eveneens een venster met bovenlicht. Alle bovenlichten van de drie erkers zijn voorzien van glas-in-lood. De balkons boven de erkers zijn voorzien van een gietijzeren balkonhek met houten stijlen en handlijst, en elk toegankelijk via een dubbele glasdeur met een bovenlicht waarin een smal middenraampje. Rechts van de middelste erker bevinden zich twee voordeuren en links één. De voordeuren zijn uitgevoerd als een paneeldeur met bovenin een getoogd vierruits raam waaronder een draairaampje en twee florale motieven. De bovenlichten van de middelste en rechter deur hebben nog de originele roedenverdeling met in de hoeken vierkante ruitjes en daartussen rechthoekige ruitjes. Boven de voordeuren is de eerste verdieping plaatselijk uitgebouwd. Deze twee uitbouwen hebben schuine zijden en worden afgesloten door een lijstgoot op geprofileerde klossen. De rechter uitbouw is voorzien van twee schuifvensters; in de smalle linker uitbouw bevindt zich één schuifvenster. De driehoekige topgevels links- en rechtsboven zijn voorzien van een schuifvenster. Op het voorschild van de middenwoning staat een dakkapel met een schuifvenster en een plat dak met overstek waaromheen een lijst die zich voortzet rond het plat van het afgeplatte schilddak. In de rechter zijgevel (O) bevindt zich rechts een T-venster. De linkerzijgevel (W) is gesloten.

Beide hoekwoningen hebben in de achtergevel (N) een dubbele glasdeur waarboven een bovenlicht met een smal middenraampje en een balkon met gietijzeren spijlenhek. Het op twee schoren rustende balkon is toegankelijk via een dubbele glasdeur met een vergelijkbaar bovenlicht. De driehoekige topgevels hierboven zijn identiek aan die van de voorgevel, maar hebben een doorhangende makelaar waarvan de geprofileerde onderzijde door een dwarsbalk verbonden wordt met de windveren. De middenwoning (nr. 24) heeft op de eerste verdieping eenzelfde balkon met dito balkondeur en in het achterschild een dakkapel als voor (de begane grond wordt door een latere aanbouw aan het oog onttrokken). In het door een lijstgoot op geprofileerde klossen afgesloten geveldeel rechts van de middenwoning bevindt zich één schuifvenster, in het brede dito geveldeel ter linkerzijde twee schuifvensters.

Het interieur van de middenwoning verkeert nog grotendeels in de originele staat en bevat onder meer paneeldeuren op beide bouwlagen, een vestibule met een granitovloer en glazen tochtpui, een scheluwe trap met gietijzeren spijlen en houten handlijsten, onder de trap een paneeldeur met afgeschuinde bovenhoek naar de onder de keuken gesitueerde kelder. Links hiervan een wc met een uit de bouwtijd daterende closetpot en dito hoekfontein, beide van blauwgebloemd aardewerk. In de closetpot een fabrieksstempel met "THE/ 'ITONIA'/ WASH.OUT/ CLOSET/ RegN° 238890". Twee door een dubbele schuifdeur met in elke deurhelft een glas-in-loodraam met paarse bies gescheiden kamers-en-suite die beide voorzien zijn van een hoekschouw met een zwartmarmeren onderboezem in de vorm van een tapse pilasterstelling, ter weerszijden van de achterdeur in de achterkamer vouwblinden en een kast met paneeldeur, en op de eerste verdieping een ruime overloop met een tweede toilet en een steektrap met bovenaan een kwart naar de gewijzigde zolder. De buitenste woningen zijn inwendig nog gedeeltelijk oorspronkelijk en onder meer voorzien van een scheluwe trap in de gang waarlangs een houten balustrade en waaronder een opgeklampte deur naar de onder de keuken gesitueerde kelder, op de eerste verdieping een ruime overloop van waaruit paneeldeuren toegang geven tot de omliggende vertrekken (waaronder een toilet) en tot een rechte steektrap met bovenaan een kwart leidend naar de zolder die voorzien is van een met brede delen beschoten gordingenkap. Op de zolder van de rechter woning (nr. 26) is zowel voor als achter een kamer met paneeldeur afgeschoten. De linker woning (nr. 22) heeft alleen achteraan de zolder een met kraalschroten afgeschoten kamer. Naar verluidt is tussen de plafondbalken in de woonkamer van laatstgenoemde woning nog karton aanwezig dat vermoedelijk dateert uit de bouwtijd. In de woonkamer van de rechter woning bevindt zich rechts van de tuindeur een kast met paneeldeur. Rechts van de genoemde kelderdeur van de rechter woning geeft een paneeldeur toegang tot een wc waarin een closetpot als in de middelste woning.

Waardering

Het pand is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het villacomplex Sandtmannlaan en als grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een houten woonblok uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
524802
Complexnaam
Villacomplex Sandtmannlaan
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

VILLACOMPLEX "SANDTMANNLAAN" bestaande uit twaalf merendeels dubbele houten woonhuizen gebouwd tussen 1909-1912 in het nog open gebied aan de zuidrand van de gemeente Naarden. De ter weerszijden van de Sandtmannlaan gelegen woningen werden gebouwd in opdracht van George Ernest August Sandtmann, eigenaar en directeur van de Maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen "Zeker Bezit". Deze uit Amsterdam afkomstige makelaar had in 1897 van Johanna Hendrina Perk een bosperceel gekocht ten noordwesten van de Zwarteweg. Hierop liet hij voor zichzelf de villa Zwarteweg 64 neerzetten ("Anneville") en vervolgens in twee fasen vanaf 1902 de Sandtmannlaan aanleggen en bebouwen. De eerste fase (circa 1903) omvatte de bouw van twee dubbele villa's, de tweede fase (1909-1911) de bouw van 28 houten villaatjes die per twee of drie geschakeld werden. Door de ligging tegen de bestaande Bussumse villawijk "Het Spiegel" aan, kon aangesloten worden op de nutsvoorzieningen van die gemeente. Rond de vesting Naarden zelf was villabouw in verband met de Kringenwet van 1853 niet mogelijk omdat in de zogenaamde "kleine kring" van 300 meter rond de vesting uitsluitend in brandbaar materiaal mocht worden gebouwd bij een maximale oppervlakte van 40 m². De woningen aan de Sandtmannlaan kwamen te liggen binnen de "middelbare kring" van 300 tot 600 meter rond de batterijen aan de Karnemelksloot. In een middelbare kring waren houten gebouwen met een stenen voet van maximaal 50 cm en een stenen rookkanaal toegestaan. De woningen zijn gezien de ongeschoolde hand die de bouwtekeningen heeft vervaardigd vermoedelijk ontworpen door Sandtmann zelf of een plaatselijke aannemer. Naar verluidt zou Sandtmann daartoe op studiereis zijn geweest in Noorwegen.

Het dubbele woonhuis Sandtmannlaan 7-9 is op 24 februari 1954 door brand verwoest.

Omschrijving

Het villacomplex Sandtmannlaan omvat twaalf te beschermen onderdelen: aan de oostzijde van de boogvormige Sandtmannlaan achtereenvolgens een dubbel woonhuis, een in de binnenbocht gesitueerd blok van drie woningen en een dubbel woonhuis, aan de westzijde van de Sandtmannlaan gezien vanaf de Nagtglaslaan, achtereenvolgens twee dubbele woonhuizen, een blok van drie woningen en vijf dubbele woonhuizen, en op de hoek van de Sandtmannlaan en de Nagtglaslaan één dubbel woonhuis. Alle woningen zijn twee bouwlagen hoog en merendeels voorzien van een zadeldak met de nokrichting haaks op de weg en een dekking van bruine, geglazuurde tuiles du Nord of kruispannen. De buitenwanden zijn boven een gemetselde voeting van rode baksteen samengesteld uit brede rabatdelen van Amerikaans grenen. De driehoekige geveltoppen zijn betimmerd met staande kraalschroten. De buitenwanden waren oorspronkelijk blank gelakt. Alle woningen hebben aan de voorzijde een erker met uitzondering van Sandtmannlaan 34 die vanwege de prominente ligging aan een vijfsprong verfraaid is met een arkeltorentje.

Waardering

Het villacomplex Sandtmannlaan bestaande uit tien dubbele woonhuizen en twee blokken van drie woningen is van algemeen belang wegens cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige waarde als grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een in verband met de Kringenwet in houtbouw uitgevoerd villaparkje uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Woonhuis Woningen en woningbouwcomplexen Woonhuis(K) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Sandtmannlaan 22 1412 GC Naarden Ja
Sandtmannlaan 24 1412 GC Naarden
Sandtmannlaan 26 1412 GC Naarden
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
D 1256 Naarden
D 1254 Naarden
D 1255 Naarden
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1911 1911 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Sandtmann, G.E.A. ; Noord-Holland opdrachtgever
Naar boven