Berkhoek 14, Boekel
Inleiding
LANGGEVELBOERDERIJ met dwarsdeel. De boerderij is ontstaan uit een driebeukig hallehuis, daterend uit XVIId en nadien gewijzigd. Het pand is opgetrokken in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant en ligt op een ruim erf in het buitengebied van Boekel. Rondom de boerderij staan oude linden, tussen huis en weg hoog opgaande eiken. Een smalle geasfalteerde weg verbindt de openbare weg met de deel. Aan de achterzijde is een klein bakhuis aangebouwd. Voor de voorgevel is een strook bestraat met oude klinkers.
Omschrijving
De eenlaagse boerderij op rechthoekige plattegrond onder zadeldak met wolfseinden is gedekt met golfplaat en muldenpannen, en op de lange achtergevel en korte rechter zijgevel na sinds ca. 1935 geheel gepleisterd. De grijze pleisterlaag is zeer decoratief met blokverband, hoekketting, doorgaande plint met schulprand en rozetten, aanduiding van sluitstenen, schulprand langs dak en een kruis in de korte gevel links. De lange gevel heeft aan weerszijden van de voordeur, met ruitje en gedeeld bovenlicht, een oud 20-ruits venster met schuifraam in geprofileerd kozijn met lekdorpel en dubbele luiken met uitgespaard halvemaanmotief. Rechts daarnaast, na een klein raampje, de deur met bovenlicht die toegang geeft tot de voorstal. De dubbele deeldeuren, met decoratieve omlijsting in pleisterwerk, worden aan weerszijden begeleid door een zesdelig ijzeren stalraam. De korte gevel links was tot XXm vrijwel blind, op een klein venster uiterst links (zie bouwspoor) en twee kleine zesruits zolderraampjes na, maar na verwijdering van de bedsteden in de kamer links naast de deur zijn er rechts een 20-ruits venster met schuifraam zoals in de voorgevel aangebracht, terwijl het kleine raam uiterst links werd vervangen door een tweetal 9-ruits vensters met klapraam. De korte gevel rechts is opgetrokken uit oranje handgevormde baksteen. Tegen de lange achtergevel is uiterst rechts een bakhuis aangebouwd op rechthoekige plattegrond onder aangekapt zadeldak, gedekt met oranje muldenpannen. De eigenlijke oven, die rechts uitpandig was, is afgebroken. Wel is binnen nog de ijzeren ovendeur te zien. Door de inbouw van grote dubbele klampdeuren in de korte gevel is het bakhuis ca. 1960 veranderd in een garage. De lange gevel rechts is geheel blind, in de linker gevel een deur en een raam met ijzeren roeden in gebogen ruitvorm. De lange achtergevel is ter hoogte van het woongedeelte enigszins opgetild, wat een knik in het dak tot gevolg heeft. Dit verhoogde gedeelte is gedekt met oranje muldenpannen. Een nieuwe achtermuur met keukendeur en tweedelig venster met draairamen is ca. 1960 aangebracht. Het bedrijfsgedeelte met muurwerk van rond 1900 heeft drie staldeuren, waarvan een ter plaatse van gedichte deeldeuren, en twee getoogde gietijzeren stalramen (spinnekoppen).
De hoofdconstructie van de boerderij bestaat uit 5 zware eiken ankerbalkgebintparen. De ankerbalk van het achterste gebint in het bedrijfsgedeelte is bijzonder gaaf afgewerkt en heeft aan beide uiteinden een met kerfsnijwerk geornamenteerd sleutelstuk. Wellicht is deze balk hergebruikt en afkomstig van elders. Inwendig is de oorspronkelijke indeling in woonhuis, voorstal en schuur, elk toegankelijk via een eigen deur in de lange voorgevel, bewaard gebleven. De centrale woonkeuken heeft moeten plaats maken voor een gang met kamers. De oorspronkelijke schouw, balklagen en plafonds zijn door omtimmering aan het oog onttrokken, met uitzondering van het plafond van de "goeie kamer", links naast de voordeur. Hier is een eiken balklaag met onderslagbalk en een plafond van brede eiken delen zichtbaar. In de donkergroene verf tekent zich de plaats van de verwijderde bedsteden af. De vensters in de korte zijgevel links dateren van na de afbraak van de bedsteden. De kelder, met vier stenen treden, had oorspronkelijk een tongewelf, maar is rond 1935 in tweeën gedeeld en voorzien van een balkenzoldering. Daarin o.a. een gemetselde pekelbak. Na de voorstal volgt de koestal met deel en hooizolder, die nog geheel intact zijn. In de opkamer voert een houten steektrap naar de ongedeelde zolder. Hoewel de rietbedekking verwijderd is, is de eiken sporenkap nog grotendeels in wezen.
Waardering
De langgevelboerderij met bakhuis is van algemeen belang. Het complex heeft cultuurhistorische waarde als betrekkelijk vroeg en gaaf voorbeeld van een langgevelboerderij met aangebouwd bakhuis. Het heeft architectuurhistorische waarde vanwege de in- en uitwendig gaaf behouden hoofdstructuur en het traditionele materiaalgebruik, alsmede vanwege onderdelen van het interieur. Het pand heeft bouwhistorische waarde vanwege de vrij zeldzame eiken sporenkap, die wijst op hoge ouderdom, de bijzondere balksleutels in de deel en de decoratieve bepleistering van de buitengevels. De boerderij heeft samen met het bijbehorende bakhuis en geboomte rondom ensemblewaarde. De boerderij is straatbeeldbepalend.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Boerderij(M1) | Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Berkhoek | 14 | – | 5427 ES | Boekel | – | – | Ja |
Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
---|---|---|---|
Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | – | Langhuisboerderij |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | O | 597 | – | Boekel |