Omschrijving complex

Inleiding

Heijen, ooit als versterkt huis nabij de Maas gebouwd, is een eenvoudige historische buitenplaats in een zeer markante landschappelijke omgeving. Het huis HEIJEN is ter plaatse van een ouder, vermoedelijk 11de-eeuws kasteel gebouwd; vanaf de 16de eeuw werd het huidige complex gebouwd. Het oudste deel bestaat uit een vroeg 16de-eeuwse kelder met ribloze kruisgewelven en gedrongen natuurstenen middenzuilen. Aan het einde van de 16de eeuw verrees hierop de hoofdvleugel met zadeldak tussen twee topgevels; een daarvan is een in- en uitgezwenkte gevel met overhoekse pinakels. Uit dezelfde tijd dateert de haaks aangebouwde, smallere vleugel met in het midden een vierkante poorttoren. Vermoedelijk rond 1630 lieten Margaretha van Boenen en Gisbert van Vittinghoff gen. Schell in de binnenhoek van deze vleugels een trappenhuis bouwen, voorzien van een rolwerkgevel met fronton, en daarnaast een bouwdeel met pilasterloze gezwenkte top. Begin 18de eeuw kwamen aan de zuidoostzijde enkele bijgebouwen en een poort tot stand, die met het hoofdgebouw een kleine hof omsluiten. Aan de noordwestzijde verrees in dezelfde tijd een nederhof met stallen en schuren alsmede een rentmeestershuis en een pachterswoning. Boven de poort van de nederhof zitten de jaarstalstenen "1706" en " 1715" ingemetseld. Het in 1945 sterk beschadigde huis is in de jaren '50 van de 20ste eeuw in oorspronkelijke toestand herbouwd. Heijen is gelegen ten westen van het dorp Heijen, dat circa drie kilometer ten zuiden van Gennep op de oostelijke Maasoever ligt. Naar het westen strekt zich het open landschap van het Maasdal uit. Het beschermde complex bestaat uit een HOOFDGEBOUW met bijgebouwen, poort en tuinmuur rond de binnenplaats (1), BOERDERIJ met schuren, poort en een keermuur rond de voorhof (2) en TUINAANLEG en weilanden (3). Het complex heeft altijd een utilitair karakter gehad. Deze historische constante zet zich voort tot in de 21ste eeuw en verschaft het complex een opmerkelijke historische kwaliteit. De natuurlijk-geaccidenteerde infrastructuur vertegenwoordigt een zeker belang want deze fungeert als drager van aanleg en opstallen, zijnde het complex. De historische buitenplaats Heijen ligt in het Maasheggenlandschap.

Aan de oostkant wordt het complex begrensd door de Hoofdstraat, aan de noordzijde door tuinen en weilanden van derden, aan de westkant door de Maasuiterwaarden en ten zuiden door een groot manegeterrein.

Op de bij de registeromschijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de verschillende onderdelen aangegeven.

Waardering

De historische buitenplaats Heijen is van algemeen cultuurhistorisch belang wegens de sinds eeuwen ongestoorde ligging in het Maasheggenlandschap en de nog duidelijk bewaard gebleven landschappelijk-strategische kenmerken en waarden met de daarmee nauw verbonden rechthoekige, geometrische infrastructuur. De gebouwde elementen vertegenwoordigen architectuur- en bouwhistorisch belang en vormen mèt de aanleg en ligging voor een gevarieerd scala aan historische belevings- en ervaringswaarden.

Voor de bescherming zijn de volgende onderdelen van ondergeschikt belang: de dienstwoning aan de Hoofdstraat 44 inclusief de houten opstallen nabij de dienstwoning; de houten loods aan de noordgrens van het complex; het inrijhek; de nieuwe brug die aansluit op de zuidpoort; het houten gebouwtje; de fontein en het beeldhouwwerk op de voorhof; de parkeerplaats pal ten oosten van de boerderij; de houten bergingen en fietsstallingen in de moestuin; de vogelkooi in de voorhof; het inrijhek met bakstenen pijlers in het weiland; het gasstation in het weiland; de parkeerlocatie, bedekt met grind.