Arbeiderswoningen, Nieuwegein
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving complexonderdeel 3
Aan de oostzijde van de sluis gelegen bouwblok met ARBEIDERSWONINGEN is tussen 1882 en 1884 ontworpen door J. Sizoo en bestaat uit zeven arbeiderswoningen in neo-renaissancestijl. De nummers 1 en 5 werden later gebouwd; nummer 7 dateert van 1929. Oorspronkelijk was het middelste huis, nummer 4, uitgevoerd met een trapgevel.
Iedere woning bestaat uit één bouwlaag onder een doorlopend zadeldak met de nok evenwijdig aan de weg, gedekt met blauwe bouletpannen en voorzien van een geprofileerde gootlijst. Woning nummer 4 springt uit ten opzichte van de andere woningen en heeft bovendien een risalerende middenpartij onder een zadeldak haaks op het hoofddak. Ook woning nummer 7 springt iets uit en heeft voorts een ander metselverband (Vlaams verband) dan de andere woningen. De gevels zijn opgetrokken in baksteen in kruisverband met geknipte voegen. Het metselwerk wordt versierd met gele baksteenmotieven in neorenaissancestijl, zoals horizontale banden, ontlastingsbogen met sluitsteenmotieven, boogveldvullingen met decoratief metselwerk en een sierlijst onder de dakgoot. Alle woningen hebben in de voorgevel een deur met bovenlicht en een kleine stoep. De woningen 1, 5, 6, en 7 hebben links of rechts van de deur twee vensters. Bij de woningen nummer 3 en 4 is er nog een derde venster. Woning nummer 4 is breder en heeft een tuitgevel. Op de begane grond is een samengesteld venster aangebracht en op de verdieping twee smalle vensters. Links van het middenrisaliet bevinden zich twee vensters en rechts een deur en een venster. Hierboven is op het dak een kleine dakkapel geplaatst. De linkerzijgevel bevat twee smalle vensters met een luik op de begane grond en twee stolpvensters met een bovenlicht op de verdieping. De rechterzijgevel heeft twee vensters op de verdieping zoals in de linkerzijgevel en bevat een smal venster op de begane grond. De achtergevel bevat per woning twee of drie vensters en een deur met een bovenlicht. Bij een drietal woningen is aan de achterzijde een bijkeuken uitgebouwd. Deze vallen buiten de bescherming.
Waardering complexonderdeel 3
Van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een bij de vormgeving de overige bebouwing van het Merwedekanaal behorend bouwblok bestaande uit zeven arbeiderswoningen in neorenaissancestijl. Voorts van belangrijke ensemblewaarde in samenhang met de voor de huizen gelegen Koninginnensluis en de opzichterswoning (Koninginnenlaan 28), alsmede vanwege de markante situering aan het Merwedekanaal.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding complex
De Koninginnensluis is een gekoppelde schutsluis in bet Merwedekanaal, die gebouwd werd tussen 1882 en 1886. Het Merwedekanaal zelf kwam in 1892 gereed en volgde deels het traject van de -oude- Vaartse Rijn. De naam van de sluis heeft betrekking op koningin-regentes Emma en koningin (toen nog prinses) Wilhelmina, die de sluis en bet toen tot aan Vreeswijk voltooide Merwedekanaal openden. De sluis heeft twee kolken van ongeveer 12 meter breed en 120 meter lang. De sluis ligt buiten de oude kern van Vreeswijk, die wordt doorsneden door de Oude Sluis. Deze werd door de aanleg van de Koninginnensluis ontlast. Bij een gekoppelde sluis wordt bet niveauverschil tussen de waterlopen voor en achter de sluis over beide sluiskolken verdeeld. Voor 1900 werd een schuthoogte van drie meter als maximum beschouwd. Omdat bij de monding van de rivier de schuthoogte grote variaties vertoonde is in Vreeswijk gekozen voor de aanleg van een gekoppelde sluis. Ten behoeve van bet wegverkeer werden twee bruggen gebouwd. De Emma- of Hoge brug is een dubbele ophaalbrug die werd gebouwd in 1884. Deze ligt over bet zuidelijk sluishoofd en vormt de verbinding tussen de Lekboulevard en de Molenstraat. De Wilhelmina- of Lage brug is een enkele ophaalbrug en werd in 1959 gebouwd ter vervanging van een ouder exemplaar, dat identiek was aan de Emma- of Hogebrug. Deze brug ligt over bet noordelijk sluishoofd en verbindt de Koninginnenlaan met de Lekboulevard. De brug valt buiten de bescherming. Het rijtje van zeven arbeiderswoningen aan de oostzijde van de sluis is in verschillende etappes tussen 1882 en 1929 in identieke vormgeving gebouwd. Allereerst zijn tegelijk met de bouw van de sluis in 1882-1886 de woningen nummer 2, 3 en nummer 4 gebouwd, respectievelijk als knechtenwoningen en als sluiswachterswoning. Later volgden woning nummer 1 en 5, vervolgens nummer 6 en tenslotte in 1929 woning nummer 7. Dit laatste huis was aanvankelijk bestemd voor de hulpsluismeester en is ontworpen door J. Sizoo. Nadien werd het de kantonnierswoning. De villa 'Hoog Sandveld', op de hoek van de Koninginnenlaan en het Jaagpad bij de Lage Brug of Wilhelminabrug, is in 1904 gebouwd als woning voor de hoofdopzichter, die belast was met het toezicht op een gedeelte het kanaal en de sluis. Het huis is gebouwd op bet hoogste punt in de polder Zandveld. De aan de westzijde van de sluis aan de Lekboulevard 2 gelegen schotbalkenloods is tussen 1890 en 1900 opgetrokken. Deze loods valt buiten de bescherming.
Omschrijving
Het ten westen van de kern Vreeswijk in het Merwedekanaal gelegen SLUISCOMPLEX,
genaamd Koninginnensluis, omvat de volgende complexonderdelen:
1. gekoppelde sluis
2. dubbel ophaalbrug (Emmabrug)
3. arbeiderswoningen
4. villa (opzichterswoning)
Waardering
Het sluiscomplex is van algemeen belang vanwege architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde als gaaf bewaard waterstaatkundig bouwwerk met bij behorende arbeiderswoningen en opzichterswoning. Het complex is van waarde als materiële uitdrukking van de ontwikkelingsgeschiedenis van Vreeswijk, in relatie tot de Oude Sluis.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Sluismeesterswoning(K) | Woningen en woningbouwcomplexen | Dienstwoning(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koninginnensluis | 1 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | Ja |
| Koninginnensluis | 2 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | – |
| Koninginnensluis | 3 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | – |
| Koninginnensluis | 4 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | – |
| Koninginnensluis | 5 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | – |
| Koninginnensluis | 6 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | – |
| Koninginnensluis | 7 | – | 3433 CV | Nieuwegein | – | – | – |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | – | Arbeiderswoning(K) |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | B | 5415 | – | Vreeswijk |
| – | B | 5413 | – | Vreeswijk |
| – | B | 4845 | – | Vreeswijk |
| – | B | 5412 | – | Vreeswijk |
| – | B | 5414 | – | Vreeswijk |
| – | B | 4844 | – | Vreeswijk |
| – | B | 5416 | – | Vreeswijk |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1908 | 1910 | nrs. 2,3,4 | vervaardiging |
| 1929 | 1929 | 1,5,6,7 | verbouwing |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Sizoo, J. ; Utrecht | architect / bouwkundige / constructeur | – |