Omschrijving complex (bij Vierakkersestraatweg 34-36-38, Vierakker): HISTORISCHE BUITENPLAATS 'T SUIDERAS.

De historische buitenplaats 't Suideras is ontstaan ten zuidwesten van de dorpskern van Vorden, rondom de huidige Vierakkersestraatweg en de loop van de Baakse Beek. Het goed kent een lange geschiedenis en wordt als Suderoes, Suurhuys, Suderaves, Suderhuys al in het begin van de veertiende eeuw in oude registers op leenaktenboeken genoemd. Het huidige landhuis werd in sterk ornamentele Hollandse Renaissancestijl opgetrokken als opvolger van een gelijknamige havezathe uit het begin van de 18de eeuw, waarvan de kern weer terug ging op een Middeleeuws kasteeltje. De architect van het nieuwe huis, dat aan de overzijde van de gracht werd opgetrokken, was Gerardus Antonius Ebbers (1858-1922). De opdracht ervoor werd gegeven door de weduwe van Alexander baron van der Heijden van Doornenburg, Joanna Maria van der Heijden van Doornenburg, baronesse Van Voorst tot Voorst. De opdracht werd ingegeven toen na stormschade de oude havezathe in een zeer slechte staat bleek te verkeren. De parkaanleg van de historische buitenplaats dateert uit de eerste helft en uit het laatste decennium van de 19de eeuw, alhoewel de rechthoekige aanleg van de historische moestuin tenminste tot in de 18de eeuw teruggaat. Voor en schuin ter weerszijden van het nieuwe huis werd door de tuinarchitect L.W. Harmsen uit Zwolle een nieuwe parkaanleg in landschapsstijl met twee nieuwe oprijlanen naar het huis aangelegd. Een markante karakteristiek van deze nieuwe aanleg vormt het fijnmazige patroon van slingerende waterlopen aan de zuidzijde dat een sterk geaccidenteerd terrein doorsnijdt. Deze nieuwe aanleg werd als het ware in de oude bestaande aanleg geschoven. Laatstgenoemde aanleg uit het begin van de 19de eeuw kent een zeer gevarieerde ruimtelijke opbouw van drie slingerbossen, doorzichten waaronder een doorzicht met een langwerpige grootschalige vijverpartij in landschapsstijl met grote perspectiefwaarde. Een vierde slingerbos aan de noordzijde van het park werd in 1952 door aanleg van het Groenekanaal (voor verbeterde waterafvoer van de Vordense beek naar de IJssel) afgesneden, maar heeft echter als coulisse van het gezicht op de bij de buitenplaats tot een landschapsvijver verbrede kanaal nog steeds een hoge waarde. Een markant onderdeel uit de 18de eeuw vormt voorts het koetshuis annex koetsierskamer en bouwhuis (na 1949 verbouwd tot koetshuis met twee woningen), waartegen in de 19de eeuw een monumentale stenen schuur werd gebouwd. Laatstgenoemde schuur werd doorgetrokken tot de vermoedelijk tot in de 18de eeuw teruggaande muurkas. In de deels door een muur omgeven moestuin voorts twee kassen en een oranjerie, alle uit de 19de eeuw.

Het COMPLEX HISTORISCHE BUITENPLAATS 'T SUIDERAS bestaat uit de volgende complexonderdelen: 1. HOOFDGEBOUW LANDHUIS 'T SUIDERAS; 2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG; 3.KOETSHUIS ANNEX BOUWHUIS EN VROEGERE KOETSIERSKAMER (MET IN IEDER EEN NA 1950 INGERICHTE WONING) EN SCHUUR; 4.BAKSTENEN SCHUUR; 5.HOUTLOODS; 6.TUINMUUR; 7. BRUG; 8.DRUIVENKAS; 9.ORANJERIE; 10.BLOEMENKAS. 11. DUIVENTIL; 12. TUINBANK.

De omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen staan op de bij de bescherming behorende kaart aangegeven.

WAARDERING

Het COMPLEX HISTORISCHE BUITENPLAATS 'T SUIDERAS is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang vanwege:

- de gaafheid en compleetheid van de historische buitenplaats;

- de architectonische kwaliteit van de vroeg 19de-eeuwse aanleg met laat 19de-eeuwse toevoeging;

- het royale in sterk ornamentele Hollandse renaissancestijl opgetrokken landhuis, dat een grote ornamentele en ensemblewaarde in de parkaanleg vertegenwoordigt en dat zowel in- als uitwendig gaaf bewaard is gebleven;

- het ensemble van moestuinmuur, kassen, oranjerie, houtloods, koetshuis, bouwhuis met daarin na 1949 gebouwde woningen en twee stenen schuren uit de 18de en 19de eeuw, die een gaaf en volledig beeld vormen van een Nederlandse historische buitenplaats.