Rhijnauwenselaan 16, Bunnik

Omschrijving

Ten noorden van het hoofdgebouw gelegen THEEHUIS naar een ontwerp van de Dienst Gemeentewerken van Utrecht, in opdracht van diezelfde gemeente tot stand gekomen in 1921-24. Het rood geschilderde houten pand bestaat uit twee delen: het oorspronkelijke lage theehuis op geknikte plattegrond, gebouwd in 1921 en aan de rechter zijde hierop aansluitend een hoog oprijzend voormalig woonhuis uit 1924 op nagenoeg vierkante plattegrond. Het oorspronkelijke theehuis bestaat uit één bouwlaag en een zolder onder een overkragend rietgedekt schilddak. Aan de voorzijde een centrale ingangspartij geflankeerd door een strook gekoppelde meerruits vensters direct onder de rand van de overkragende kap, die doorloopt over de linker zij- en achtergevel. Het hogere bouwdeel ter rechterzijde, dat oorspronkelijk als woonhuis functioneerde maar tegenwoordig bij het theehuis is getrokken, bestaat uit twee bouwlagen en een zolder onder een rietgedekt overkragend zadeldak met afgewolfd uiteinde aan de voorzijde en dakschilden die doorlopen tot aan de vensters op de begane grond. Aan de voorzijde op begane grond niveau een vergelijkbare strook meerruits vensters als in de gevel van het theehuis over de volle breedte van de voorgevel en tot halverwege de rechter zijgevel; tussen vensters en dakrand een dubbele sierlijst met aan de voorzijde omgebogen uiteinden. Hoog in de voorgevel, direct aansluitend op de rand van de afgewolfde kap, vier gekoppelde vensters met roedeverdeling in V-vorm. In het rechter dakschild een dakkapel met drie gekoppelde meerruits vensters, waaronder een strook gemetselde pannen. De rechter zijgevel heeft aan de achterzijde een ondiepe aanbouw waarin drie kleine gekoppelde vensters; het dakschild loopt ter hoogte van dit deel van de gevel verder door naar beneden. De nok van het samengestelde dak is afgewerkt met gemetselde pannen.

Waardering

Het THEEHUIS behorende tot de buitenplaats Rhijnauwen is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de gaaf bewaarde, karakteristieke vormgeving;

- vanwege de bijzondere ornamentele waarde;

- vanwege de fraaie ligging aan het einde van de belangrijke lange formele toegangslaan naar het kasteel;

- vanwege de ontstaansgeschiedenis en de recreatieve waarde.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
529838
Complexnaam
Rhijnauwen
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS RHIJNAUWEN met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), POORTGEBOUW (3), DUIVENTOREN (4), BRUG (5), ENSEMBLE van BOERDERIJ (6) "GOED TEN RIJN" met VEESCHUUR (6A) en SCHUUR (6B), THEEHUIS (7), ENSEMBLE van BOERDERIJ "HOFSTEDE RHIJNAUWEN" (8A) met ZOMERHUIS (8B).

De historische buitenplaats Rhijnauwen ligt ten zuidoosten van Utrecht in de gemeente Bunnik. De gronden van Rhijnauwen grenzen in het noorden aan het fort Rhijnauwen, in het zuiden en oosten aan agrarische gronden van derden en aan de bebouwde kom van Bunnik en in het westen aan landgoed Oud-Amelisweerd. Rhijnauwen vormt met de aangrenzende buitenplaatsen Oud- en Nieuw-Amelisweerd een aaneengesloten groen gebied met belangrijke landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Genoemde buitenplaatsen zijn alle eigendom van de gemeente Utrecht, die de parken heeft opengesteld voor het publiek. Met name Rhijnauwen is in trek bij de recreant vanwege het centraal gelegen theehuis.

Het huidige Rhijnauwen gaat terug op bebouwing die vermoedelijk al voor 1212 tot stand kwam. De oudst bekende bewoner was Jacob van Lichtenberg. Via zijn dochter kwam Rhijnauwen in 1248 in handen van de familie Renesse. In 1449 werd het huis in opdracht van bisschop Rudolf van Diepholt verwoest, waarna een gedeeltelijke herbouw volgde. In 1536 werd het goed als riddermatige hofstede erkend. Het omgrachte gebouw bestond uit verschillende vleugels en torens rond een binnenplaats, was toegankelijk via een brug over de gracht en een poorttoren (pentekening R. Roghman en anonieme tekening). Op de omgrachte voorhof zouden een boerderij en een stal hebben gestaan. De huisplaats was bereikbaar via een oprijlaan uit noordelijke richting (de huidige Rhijnauwenselaan/Vossegatsdijk), welke niet loodrecht op het huis geprojecteerd was. Haaks op deze laan werden in de 16de en 17de eeuw drie dwarslanen aangelegd. De omringende gronden hadden tot ver in de 18de eeuw een utilitair karakter.

In opdracht van Melchior ten Hove, die vanaf 1718 op het landgoed woonde, werd het complexe middeleeuwse gebouw verbouwd tot het huidige blokvormige huis. Daarbij werd een deel (zuidoost) van het middeleeuwse gebouw in de nieuwbouw opgenomen, dit oudere muurwerk is als zodanig nog duidelijk herkenbaar. De symmetrische voorgevel werd geprojecteerd op de oude voorhof. In de loop van de 18de eeuw moet de boerderij op de voorhof gesloopt zijn en ging de stal op in het tegenwoordige poortgebouw dat ten noordoosten van het huis gebouwd werd. De duiventil dateert vermoedelijk uit dezelfde tijd. De zoon van Melchior ten Hove verkocht Rhijnauwen in 1773 aan Johan Balthazar Strick van Linschoten. De familie Van Linschoten is verantwoordelijk geweest voor de landschappelijke inrichting van het park. In de 19de eeuw werd de gracht tussen het hoofdgebouw en het voorplein gedempt en werd er ter plaatse van twee 'boomgaarden van vermaak' een landschappelijk parkje aangelegd. Vermoedelijk zijn er omstreeks dezelfde tijd slingerende wandelpaden aangelegd in het Jachtbos. Omstreeks 1900 werd achter het huis een formele tuin aangelegd, op de plaats waar in de 18de eeuw ook een dergelijke tuin had gelegen. Deze is in de loop van de 20ste eeuw weer verdwenen. In 1919 verkochten de nazaten van Johan Balthazar Strick van Linschoten, die sinds 1773 eigenaar en bewoner van Rhijnauwen waren geweest, de buitenplaats met de bijbehorende boerderijen aan de gemeente Utrecht. Deze richtte het hoofdgebouw in tot jeugdherberg (1933) en stelde het park open voor het publiek (1953).

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn de barakken en tennisbanen ten westen van het hoofdgebouw, de 'kinderboerderij' ten noordwesten van het hoofdgebouw en de parkeerplaatsen ten zuiden van het hoofdgebouw en ten noorden van het theehuis.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS RHIJNAUWEN is van algemeen cultuur-, architectuur-, en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de ontwikkelingsgeschiedenis;

- vanwege het hoofdgebouw dat een representatief voorbeeld is van een 18de- eeuws patricierslandhuis;

- vanwege de bewaard gebleven interieurafwerking van het hoofdgebouw, daterend uit de 18de en 19de eeuw;

- vanwege de landschappelijke tuin- en parkaanleg met formele lanenstructuur;

- vanwege de recreatieve waarde.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Bijgebouw Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Rhijnauwenselaan 16 3981 HH Bunnik Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz.
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 292 Bunnik
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1921 1924 vervaardiging
Naar boven