HISTORISCHE BUITENPLAATS EWIJCKSHOEVE

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), DUIVENTIL (4). Ten noorden van de bebouwde kom van Den Dolder aan de doorgaande weg van Bilthoven naar Soestdijk ligt de historische buitenplaats Ewijckshoeve. Het huis dankt zijn naam aan Justus van Ewijck die in 1694 het terrein verwierf en er een huis liet bouwen. In de loop van de achttiende eeuw kwam rondom het huis een uitgestrekte aanleg tot stand, die in een verkoopakte van 1817 wordt omschreven als 'een grote tuin en wel aangelegde Boomgaard vele nieuwe en oudere bossen, met een viskom, en zeer aangename wandelingen met de z.g. bovenste of grote Engh, met Heiveld en houtgewas'. De formele structuur van deze aanleg is thans nog te herkennen aan de rechthoekige kavelvorm en de centrale laan (Koninginnelaan) met dwarslaan. In 1826 werd D.J. Gildemeester de eigenaar van het goed. Deze liet in 1827 het oude huis afbreken en vervangen door het huidige huis in neoclassicistische stijl; tegelijkertijd werd een nieuw koetshuis opgetrokken. Vermoedelijk is ook in deze periode een kleinschalige aanleg in landschapsstijl rondom het huis gerealiseerd. Een gravure van P.J. Lutgers uit 1869 toont het huis met omringende bossages en een vergraven vijverpartij; zie ook kadastrale kaart 1885. Volgens de militaire topografische kaart van ca.1850 bestond het overige terrein uit rechthoekige percelen met rechte lanen (waaronder de Koninginnelaan). Van 1871 tot 1879 was het goed in bezit van prins Willem Frederik Hendrik , die aan de noordzijde van de Soestdijkerweg het buitenhuis Prins Hendrikoord liet bouwen en aan de zuidzijde de bijbehorende boerderij Ernst Sillemhoeve. Tegelijkertijd kreeg de tuinarchitect J.Copijn de opdracht een landschapspark in te richten. Het lijkt waarschijnlijk dat, als onderdeel van deze aanleg, ook de grote landschappelijke aanleg bij de Ewijckshoeve tot stand gekomen is. Het huis Ewijckshoeve met de directe omgeving werd in 1881 afgesplitst en in 1882 verkocht aan de familie Witsen, die er een cultureel centrum vestigde. Een (situatie)tekening van 'Prins Hendriksoord Lage Vuursche, in kaart gebracht en geteekend door D.F. Tersteeg 1912-1913 toont de gehele landschappelijke aanleg -ook van Ewijckshoeve behalve het huis en zijn directe omgeving- met het padenverloop van Copijn; mogelijkerwijs van Tersteegs hand zijn de doolhof en het kleinschalig slingerbosje ten westen van de Koninginnelaan nabij de Alexanderhoeve (1893), deze elementen zijn thans niet meer aanwezig. In 1926 veranderde het terrein wederom van eigenaar, waarbij het (minimale) grondbezit van Ewijckshoeve werd uitgebreid met een deel van het landschapspark. Thans is het huis als kantoor in gebruik.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Wegens verbouwingen is de Alexanderhoeve voor de bescherming van ondergeschikt belang.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS Ewijckshoeve is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het in neoclassicistische stijl opgetrokken hoofdgebouw, dat samen met het koetshuis de kern van vroeg 19de-eeuwse buitenplaatsarchitectuur vormt;

- vanwege de, binnen de formele kavelstructuur gerealiseerde parkaanleg in landschapsstijl mogelijk van de hand van tuinarchitect J.Copijn (1871);

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.