De Neust, Beesd
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Omschrijving onderdeel 32: BOERDERIJ 'DE NEUST'.
In de oosthoek van de buitenplaats, op een verhoging gelegen boerderij van het hallehuistype met een dwars geplaatst voorhuis dat middels een tussenlid met de forse schuur is verbonden. De boerderij zal in oorsprong dateren uit de 17de eeuw. Op de kadastrale minuut van omstreeks 1830 zijn het voorhuis en de schuur nog niet met elkaar verbonden. De 'Neust is een oude boerderijnaam , die gezien moet worden als een samentrekking van Den oest of Den Oost. De boerderij lag in de oosthoek van 'des cloosters erve' op de grens met Tricht. In 1315 wordt de naam voor het eerst genoemd.
Het uit rode baksteen opgetrokken voorhuis ligt onder een met gesmoorde pannen gedekt schilddak. Hoekschoorstenen. In de voorgevel vier vensters met zesruitsverdeling (niet oorspronkelijk). Stafankers onder de dakrand.
In de linkerzijgevel bevindt zich de toegang met een rondboog bovenlicht met spaakroedeverdeling. Voorts twee roedevensters. De rechterzijgevel heeft twee zesruits vensters en een deur met bovenlicht.
Forse schuur onder zadeldak met wolfseinden, met blauwe pannen gedekt.
In de verhoging bevindt zich een toegang met vleugelmuren tot een met een tongewelf overdekte buitenkelder.
Waardering
De BOERDERIJ 'DE NEUST' behorend tot de historische buitenplaats Mariënwaerdt is van algemeen belang:
- wegens de ouderdom;
- als voorbeeld van een 18de-eeuws boerderij-ensemble;
- als onderdeel van een historisch gegroeid stedenbouwkundig en landschappelijk gebied;
- wegens de beeldbepalende ligging aan de Lingedijk;
- wegens de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS MARIËNWAERDT met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), DIENSTGEBOUW (3), GRAFZERK (4), TUINMUUR (5), KOUDE BAKKEN (6), POMP (7), DRUIVENKAS (8), KAS (9), PRIEEL (10), DIENSTWONINGEN (11), BOERDERIJ 'NIEUWE BOUWING' (12), SCHUUR (13), TWEE KAPBERGEN (14A en 14B), BOERDERIJ 'ABTSBOUWING' (15), BOERDERIJ 'LINGENHOF' (16), VLOEDSCHUUR (17), HOUTEN SCHUUR (18), WOONHUIS (19), BOERDERIJ 'DE HOGE SPIJCK' MET AANGEBOUWD BAKHUIS (20), KAPBERG (21), BOSWACHTERSWONING 'PRINKEL' (22), TOEGANGSHEK (23), BOERDERIJ 'DE MOUWE' (24), VLOEDSCHUUR 25), KAPBERG (26A) en HOOIBERG (26B), BOERDERIJ 'DE LAGE SLUIS' (27), BOERDERIJ 'DE HOGE SLUIS' (28), SCHUUR (29), SLUIS (30), VLOEDSCHUUR (31), BOERDERIJ DE NEUST (32).
Ten oosten van het dorp Beesd aan de Linge ligt de historische buitenplaats Mariënwaerdt ter plaatse van de in 1129 gestichte Praemonstratenserabdij Mariënwaerdt. Dit klooster, bestaande uit een uitgebreid complex van gebouwen met kerk en klokkentoren, werd tussen 1566 en 1567 verwoest en afgebroken. De goederen werden daarna beheerd door het Kwartier van Nijmegen. In 1704 verhief de Landdag Mariënwaerdt tot een heerlijkheid met hoge, middelbare en lage jurisdictie om het goed beter te kunnen verkopen. Graaf van Bylandt kocht de plaats in 1734 en liet tussen 1734 en circa 1790 op het terrein een buitenhuis bouwen, met gebruikmaking van restanten van de abdij. Aan de noordoostzijde van het huis werd een parkbos met slingerlanen aangelegd.
Een overzichtskaart uit circa 1624 (aanwezig op het huis) en een kaart van landmeter Bajonville uit 1664 tonen de omgrenzing, de percelering, de ligging van de goederen en de lanenstructuur van het oude kloostercomplex, zoals thans nog gaaf bewaard en in één bezit is gebleven.
Op deze gronden is in de achttiende eeuw de buitenplaats gesticht, waarvan de markante kern gevormd wordt door de omgeving van het huis met parkbos, moestuin en toegangslaan, geflankeerd door weilanden en doorsneden door twee dwarslanen. De verwevenheid van de buitenplaats met het oude kloostergoed (thans landgoed) is kenmerkend en vrij uniek te noemen.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Aan de zuidkant is de Linge de begrenzing. Aan de oostkant vormt de Bisschopsgraaf de begrenzing: de watergang waarover de bisschop van Utrecht klooster Mariënwaerdt kon bereiken.
Waardering van het complex
De HISTORISCHE BUITENPLAATS MARIËNWAERDT is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- wegens de ouderdom;
- wegens de ontwikkelingsgeschiedenis;
- wegens de middeleeuwse restanten van het abdijencomplex;
- wegens de gaaf bewaard gebleven historische infrastructuur;
- wegens het 18de-eeuwse hoofdgebouw in classicistische stijl;
- wegens de aanleg in landschapsstijl en het moestuinensemble;
- wegens de inpassing in en de samenhang met het omringende landschap;
- wegens de visuele samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Boerderij(M1) | Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Marienwaerdt Appeldijk | 3 | – | 4153 RV | Beesd | – | – | Ja |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Boerderijen, molens en bedrijven | Boerderij (M) | – | Hallehuisboerderij |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | C | 602 | – | Beesd |
| – | C | 603 | – | Beesd |