Historisch metsel- en voegwerk
Kijkt u wel eens naar het metselwerk van uw gevel? Patrick Pater, werkzaam bij Monumentenwacht Utrecht, geeft advies over het onderhouden van historisch metsel- en voegwerk. Ook hiervoor geldt namelijk dat kleine werkzaamheden grotere schade aan uw monument kunnen voorkomen.
Kijk met andere ogen naar uw gevel
Kijk als eigenaar van uw monument eens goed naar uw gevel. Heeft uw monument ook nog zijn authentieke, historische metsel- en/of voegwerk? Zo ja, koester dit vooral en ga hier zorgvuldig en terughoudend mee om.
Een scheurtje of enkele losgekomen of uitgevallen voegen zijn geen reden tot paniek. Gevels zijn in loop van de eeuwen in veel variatie gemetseld en afgewerkt in verschillende uitvoeringen voegwerk. Het vakmanschap en gebruik van materialen van de betreffende bouwperiode, laat na al die jaren zijn hoogwaardige kwaliteit zien. De kalkhoudende samenstellingen van destijds nemen zettingen en vervormingen makkelijker op dan de huidige materialen. Deze blijven daardoor langer in stand. Kortom: hier en daar een scheurtje of uitgevallen voeg is niet direct ernstig.
Signaleer zelf eventuele gebreken
Een kleine beschadiging kan niet altijd kwaad, maar het is wel goed om deze beschadigingen in de gaten te houden. In deze gevallen is het namelijk soms beter om direct te handelen:
- Natte plekken
- Scheuren die duiden op een constructief gebrek
- Verouderd, versleten, losgekomen of uitgevallen voegwerk
Natte plekken
Natte plekken kunnen ontstaan als gevolg van een lekkage aan bijvoorbeeld een dakgoot of als gevolg van optrekkend vocht. Bij langdurige belasting door vocht in het muurwerk, heeft dit niet alleen nadelige gevolgen voor het voegwerk, maar treedt er ook zoutbloei (witte vlekken) op.
Buiten het feit dat deze witte vlekken niet mooi zijn, kunnen ze ook nadelige gevolgen hebben voor uw monument. In de winter kunnen deze witte vlekken het muurwerk beschadigen. Door snel signaleren en handelen, wordt eventuele gevolgschade voorkomen.
Scheurvorming
Scheurvorming wordt in de meeste gevallen veroorzaakt als gevolg van zetting, roestend ijzerwerk, constructieve problemen, schade als gevolg van een ingrijpende verbouwing of overbelasting van het monument. Vaak zijn scheuren onschuldig, maar enkele duiden op een constructief gebrek.
Let vooral op scheuren ter hoogte van het maaiveld, ter plaatse van gevelopeningen, onder gootlijsten en rondom muurankers. Heeft u enkele scheuren? Monitor deze dan met regelmaat door bijvoorbeeld elke twee maanden een foto te maken.
Voegwerk
Omdat uw monument een ouder pand is, is het belangrijk dat het voegwerk op orde is. Als u uw eigen gevel bekijkt, let dan vooral op verouderd, versleten, losgekomen of uitgevallen voegwerk. Afhankelijk van de omgeving, weerbelasting en de uitvoering, kan voegwerk erg lang meegaan. In sommige gevallen is het advies om er zo weinig mogelijk aan te doen. In andere gevallen kan uitgesleten of losgekomen voegwerk niet alleen gevolgschade veroorzaken aan het omliggende, nog goede voegwerk, maar veroorzaakt het op langer termijn ook vochtdoorslag naar binnen toe.
Let op: weg is ook echt weg
Wees terughoudend met het vervangen van historisch metsel- en/of voegwerk, want weg is ook echt weg. Deze tips van Monumentenwachter Patrick Pater zorgen ervoor dat uw voegwerk langer meegaat:
- Reinig de gevel niet door middel van stralen of reinigen onder hoge druk. Dit kan onherstelbare schade veroorzaken.
- Gebruik geen hydrofobeermiddel. Ook dit veroorzaakt onherstelbare schade.
- Gebruik geen cementgebonden mortels, maar stem de materialen bij herstel af op het oorspronkelijke werk. Gebruik traditionele kalkmortel(s) en qua hardheid, overeenkomende bakstenen bij inboetwerk (het inmetselen van stenen).
- Als het op uitvoering aankomt, benader dan bij voorkeur een gecertificeerd restaurateur, die aantoonbare ervaring heeft met monumentale panden. U kunt hiervoor terecht in de SpecialistenWijzer.
Wanneer u één van de bovenstaande gebreken tegenkomt of twijfelt over de onderhoudsstaat van uw gevel, neem dan contact op met een deskundige, bijvoorbeeld uw Monumentenwacht.
