Ambacht: metselen aan monumenten
Als zestienjarige metselde hij al bijzondere bouwwerken op landgoed Warmelo. Nu, ruim een halve eeuw later, brengt Wim Knoop (71) uit Diepenheim zijn liefde voor het ambacht over op de allerjongsten. “En dat is nodig, want ik voorzie een nijpend tekort aan metselaars die het vak écht beheersen”, zegt hij.
Waardering van prins Bernhard
“De meeste metselaars metselen muurtjes. Ik heb het geluk gehad dat in mijn woonplaats Diepenheim prachtige kastelen staan. Zo kwam ik terecht op landgoed Warmelo, waar de moeder van prins Bernhard woonde. Wanneer zij jarig was, deed de prins haar iets bijzonders cadeau. Een nieuwe badkamer of een volière bijvoorbeeld. Die metselde ik dan, als jongen van achttien.
Als zijn moeder jarig was, deed prins Bernhard haar iets bijzonders cadeau. Dat metselde ik dan.
Prins Bernhard kwam vaak onverwacht kijken terwijl ik aan het werk was. Hij had zelf ook technisch inzicht en was zeer geïnteresseerd in mijn werk. Hij had er veel waardering voor.”
Liefde voor metselen
“Een paar jaar eerder was ik als twaalfjarige begonnen met de opleiding tot timmerman. Daar ontstond mijn liefde voor metselen, want als ik langs de lokalen van die opleiding kwam, zag ik daar bijzondere muren staan. Na twee jaar timmeren besloot ik de kopklas metselen te doen. Aansluitend startte ik met de studie voor het behalen van mijn onderwijsakte als metseldocent. Tien jaar lang ging ik in de avond en het weekend naar school. En overdag werkte ik als metselaar.
Mijn liefde voor metselen begon tijdens mijn opleiding tot timmerman.
Van een middelmatige leerling naar vier tienen
Waarom ik zo veel inspanningen voor dit vak heb geleverd? Op de basisschool was ik maar een middelmatige leerling, maar in het metselen haalde ik ineens goede cijfers. Ik behaalde zelfs een keer een diploma met lof, met vier tienen op rij. Dat deed me goed. Iets maken waarvan het eindresultaat meteen zichtbaar was, dat vond ik mooi.”
Ruïnes voorkomen
“Mijn eerste restauratie-ervaring deed ik op bij kasteel Warmelo. Een gemetselde boog boven een kozijn moest worden gerestaureerd. Nou, ik zette die beitel erop en ging zo door die muur heen. Bleek het een halfsteensmuur te zijn. De privéchauffeur van de koninklijke familie had het zien gebeuren en kwam lijkbleek naar me toe. Gelukkig wist hij nog een stapel identieke reservetegels te liggen, zodat ik de binnenkant kon herstellen en vervolgens de muur kon restaureren.
Ik zette die beitel erop en ging zo door die muur heen.
Het mooie van restauratie is dat we monumentale gebouwen kunnen behouden voor onze kinderen, kleinkinderen en de daarop volgende generaties. Zouden we niets doen, dan zouden deze prachtige gebouwen vervallen tot ruïnes.”
Steeds minder metselaars
“Metselen is en blijft een ambacht. Je hebt met zo veel factoren te maken. Die kunnen een metselwerk letterlijk maken of breken. Denk aan de verhouding tussen krimp en uitzet, materiaalkeuze, opbouw, ga zo maar door.
Helaas zijn er steeds minder metselaars in Nederland.
Helaas zijn er steeds minder metselaars in Nederland. Dat komt naar mijn idee doordat het aantal praktijkuren op het vmbo sterk afneemt. De diepgang van het handwerk gaat verloren.
Met Stichting Studiegroep Metselen, waar ik sinds 1995 bestuurslid van ben, vragen we aandacht voor deze ontwikkeling. We hebben bijvoorbeeld zeven dvd’s over ons vak gemaakt. Die dvd’s zijn gratis beschikbaar voor opleidingen en vakgenoten. Vanuit vmbo’s en ROC’s is er veel belangstelling, zelfs vanuit het buitenland. Dat bewijst maar weer dat ook de huidige generatie de fijne kneepjes van ons vak wil behouden voor de toekomst.”
“De behoefte aan traditioneel metselwerk zal altijd blijven. Een gemetseld huis geeft mensen een goed gevoel. Het doet huiselijk, sfeervol en warm aan. Daarin voelen mensen zich thuis. Bovendien is het uitermate duurzaam. Ik verwacht dan ook dat men in de toekomst steeds meer kiest voor gemetselde constructies. Een nijpend tekort aan metselaars zal dan het gevolg zijn.
Ik verwacht dan ook dat men in de toekomst steeds meer kiest voor gemetselde constructies.
Door voorlichting te geven op basisscholen, proberen we vanuit de Stichting Studiegroep Metselen kinderen te enthousiasmeren voor dit vak. Met een kist vol troffels, voegspijkers, stenen en natuurlijk de dvd’s ga ik naar de scholen toe. Ik vertel de kinderen over de bouw, laat hen metselen met ministeentjes en neem vooroordelen weg.
Met een kist vol troffels, voegspijkers, stenen en natuurlijk de dvd’s ga ik naar de scholen toe.
Ze denken bijvoorbeeld dat de bouw alleen voor jongens is. Dan leg ik uit dat een binnenhuisarchitecte toch ook echt verstand moet hebben van verbouwingen en dus ook van metselwerk. Nou, dan worden de meisjes enthousiast hoor.”
Ambacht doorgeven
“Wat ik voor de toekomst nog aan wensen heb? Inkomsten voor Stichting Studiegroep Metselen. Als penningmeester heb ik meerdere bedrijven en scholen als sponsor aangetrokken, maar een deel van de bedrijven heeft de economische crisis niet overleefd. Ik hoop van harte dat we op nieuwe partijen mogen rekenen, zodat we ons ambacht aan volgende generaties kunnen blijven doorgeven.”