Wat is een beschermd stads- of dorpsgezicht?
Een beschermd gezicht is een gebied met een bijzonder cultuurhistorisch karakter, bijvoorbeeld de historische binnenstad van Haarlem. Benieuwd welke gebieden in Nederland beschermd zijn of wat er komt kijken bij wonen in een beschermd stadsgezicht? We leggen het u graag uit!
Wat is een beschermd gezicht?
Ruim 400 gebieden in Nederland met een bijzonder cultuurhistorisch karakter zijn door het rijk gekenmerkt als 'beschermd stads- of dorpsgezicht'. Deze gebieden vallen onder het zogenoemde overgangsrecht in de Erfgoedwet. Panden in een door het rijk beschermd gebied hebben niet automatisch de status van beschermd monument.
Op de kaart van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bekijkt u de 400 gebieden.
Geen nieuwe stads- en dorpsgezichten
Sinds 2012 wijst de Rijksoverheid geen nieuwe rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten meer aan, met uitzondering van gebieden die nog in procedure zijn. Gemeenten houden in bestemmingsplannen voor bijzondere gebieden al (verplicht) rekening met cultuurhistorie.
In sommige gemeenten is in het beleid vastgelegd dat ze wel nog gemeentelijke stads- en dorpsgezichten aan mogen wijzen. Deze gebieden worden dan op gemeentelijk niveau als beschermd aangemerkt.
U kunt zelf geen aanvraag indienen om van een bepaald deel van een stad of van een straat een beschermd stad- of dorpsgezicht te maken.
Regelgeving
Per 1 juli 2016 is de Monumentenwet 1988 komen te vervallen en gedeeltelijk vervangen door de Erfgoedwet. De regelgeving rond beschermde stads- en dorpsgezichten wordt opgenomen in de toekomstige Omgevingswet; tot die tijd blijft deze geregeld in de Erfgoedwet.
Erfgoedwet
Sinds 1 juli 2016 is er één integrale wet die betrekking heeft op museale objecten, musea, monumenten en archeologie op het land en onder water.
Omgevingswet
De Omgevingswet bundelt wetten en regelingen over onder meer ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water.
Vergunning en bestemmingsplan
Woont u in een beschermd stads- of dorpsgezicht? Dan moet u rekening houden met de cultuurhistorische waarde van dit gebied. Elk gebied heeft een gedetailleerd bestemmingsplan. Voor aanpassingen gelden strengere regels, zowel voor de bebouwde- als de onbebouwde ruimtes. Zo is er voor een aantal bouwactiviteiten een Omgevingsvergunning nodig.
Heeft u plannen voor verbouwing, restauratie of onderhoud? Raadpleeg dan altijd eerst uw gemeente.
Subsidies
Er zijn op rijksniveau geen subsidieregelingen voor beschermde stads- en dorpsgezichten; wel op provinciaal en gemeentelijk niveau. Bent u eigenaar van een rijksmonument binnen een stads- of dorpsgezicht? Dan komt u wellicht in aanmerking voor subsidie.
Cultuurfondshypotheek
De Cultuurfondshypotheek is een hypotheek met lage rente om de kosten voor restauratie of onderhoud (deels) te financieren. Het restauratiefonds, uw provincie of uw gemeente kan u meer over de mogelijkheden vertellen.
Financiering voor rijksmonumenten
Voor rijksmonumenten binnen een stads- of dorpsgezicht gelden andere regels. Wellicht komt u in aanmerking voor voor financiering bij onderhoud en restauratie van uw monument
Mogelijk een hogere huurprijs
Woningen binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht moeten aan bepaalde eisen en richtlijnen voldoen. De kosten voor onderhoud ligt voor deze woningen vaak hoger dan voor woningen die niet binnen een beschermd gebied vallen. De eigenaren mogen voor deze woningen een toeslag van 15% op de maximale huurprijs in rekening brengen. Dit mag alleen als:
- de eigenaar aantoonbaar geïnvesteerd heeft in de instandhouding van de monumentale waarden;
- het pand voor 1945 gebouwd is.
Woont u in een woning binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht en wilt u een huurprijscheck uitvoeren? Ga dan naar de website van de Huurcommisie.
Veelgestelde vragen
-
Wat is voorbescherming?
-
Wat voor soort monumenten zijn er?
-
Hoe wordt een huis een monument?
-
'Wat kan en mag ik met mijn pand?'
-
Hoe wordt een huis een gemeentelijk monument?
Monumenten in Nederland
Nederland telt verschillende soorten monumenten: van bekende rijksmonumenten tot minder bekende stads- en dorpsgezichten. Benieuwd wat voor soort monumenten er verspreid over Nederland te vinden zijn? U bekijkt ze in het overzicht!
