Grachtenstelsel in de binnenstad bestaande uit 10 grachten, 2 sluizen en 10 bruggen.

Grachten:
Mient, Voordam, Kaarsemakersgracht, Verdronken Oord, Zijdam, Luttik Oudorp, Kooltuin, Oude Gracht, Baangracht en Lindegracht.

Inleiding

Korenmolen 't Rode Hert. Achtkante bovenkruier met stelling, bouwjaar 1924; stond voor 1924 als pelmolen, genaamd De Witte Klok te Zaandam aan het Kalf.

"'t Swaenennest", pand met trapgevel bekroond door toppilaster, geprofileerde natuurstenen dekplaten op de treden, bakstenen waterlijsten. Op de verdieping negenruitsschuifvenster, ontlastingsboog en ovaal licht daarboven; sierankers.

Poldermolen "De Eendracht" van de Eendrachtspolder. Ronde bovenkruier blijkens gedenksteen, gebouwd in 1771; baksteen, kap met riet gedekt.

Korenmolen "De Groot" aan de Kennemersingel. Ronde bovenkruier met stelling (walmolen), gebouwd blijkens gedenksteen 1769; baksteen, kap met riet gedekt.

Poldermolen "Geestmolen" van de polder de Egmondermeer. Achtkante binnenkruier, gebouwd 1565; romp en kap met riet gedekt. In de spil jaartal 1680; gedenksteen betreffende ombouw van scheprad tot vijzelmolen 1886.

Hoekpand genaamd de "Vigilantie", pakhuis met verhoogde halsgevel; gebeeldhouwde vleugel- en schouderstukken; op de ionische pilasters, die de middentravee met de pakhuisluiken begeleiden, een gebroken fronton als bekroning.

Terrein waarin de overblijfselen van het kasteel Middelburg. Datering: eind 13e eeuw (gedeeltelijke bescherming, te weten het terrein van de hoofdburcht met omringende gracht).

Terrein waarin de overblijfselen van het kasteel Nieuwburg. Datering: eind 13e eeuw (gedeeltelijke bescherming, zie bijlage A.)

Omschrijving

Omschrijving