Een groot deel van de waarde van uw monument zit in de ouderdom van het bouwmateriaal. Historisch bouwmateriaal vormt immers een bewijsstuk van de authenticiteit van het monument. Om uw monument in goede staat te houden is het van belang om het pand regelmatig te onderhouden. Op die manier voorkomt u schade. Wanneer er toch schade is, heeft het de voorkeur om de schade te repareren en het oorspronkelijke materiaal te behouden. In bepaalde gevallen is dat niet mogelijk, bijvoorbeeld bij bouwmaterialen met een beperkte levensduur zoals riet of leien. Wanneer u onderdelen laat vervangen, streef er dan naar om hetzelfde materiaal en detail te handhaven, tenzij er technische eisen zijn om een verandering aan te brengen.

De keuzes conserveren, repareren en vernieuwen vormen gezamenlijk de restauratieladder, ontwikkeld door de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg. Hieronder zijn de verschillende ‘treden’ of stappen van de restauratieladder op een rij gezet. Welke keuze u maakt hangt onder meer samen met de monumentale waarde van het pand, gebruikswensen en financiële middelen.

1. Conserveren betekent dat de bestaande situatie zoveel mogelijk gehandhaafd blijft. De werkzaamheden die worden uitgevoerd zijn minimaal en hebben als doel om verval van (delen van) een gebouw te stoppen of dreigende aantasting te voorkomen.
2. Repareren gaat een stap verder dan conserveren. Het gaat om herstelwerkzaamheden bij beschadigde onderdelen waarbij niet meer materiaal wordt vervangen, veranderd of toegevoegd dan noodzakelijk is.
3. Als het nodig is om onderdelen te vernieuwen kan dat op 3 verschillende manieren:
   • Kopiëren: hierbij worden aangetaste delen exact nagemaakt en vervangen zonder verbeteringen of aanpassingen.
   • Imiteren: hierbij wordt de oude vorm benaderd, maar is er gekozen voor de toepassing van moderne technieken en/of andere materialen.
   • Verbeteren: hierbij blijft het beeld zoveel mogelijk gehandhaafd, maar kunnen ook eisen worden meegenomen wat betreft thermische en akoestische isolatie en inbraakwering. Zo is het mogelijk om vensters met hele hoge ouderdom en bijzondere detaillering te handhaven en voor isolatie te werken met achterzetbeglazing. Ook kunnen kunststof kozijnen uit een latere periode vervangen worden door meer passende houten kozijnen.

Krijgt uw monument een andere functie of moet het worden aangepast aan de wensen van deze tijd, zoals isolerende maatregelen of een moderne keuken? Zoek in dat geval uit waar het pand ruimte laat voor verandering. Welke gebouwdelen zijn waardevol, bijvoorbeeld omdat ze heel oud of zeldzaam zijn? Laat die delen in ieder geval ongemoeid. Laat u bij dit soort keuzes goed adviseren over de mogelijkheden en bespreek uw keuze met uw adviseur(s).

Een bouwteam is een samenwerkingsverband tussen de opdrachtgever en een aantal adviseurs en uitvoerende partijen, bijvoorbeeld architecten, aannemers en adviseurs. Een bouwteam is gebruikelijk bij gecompliceerde opdrachten waarbij veel disciplines en intensieve samenwerking nodig is. Bij een zogenaamde Design & Build-constructie gaat het meestal om omvangrijke opdrachten waarbij de opdrachtgever in mindere mate bij het proces betrokken wil zijn. Als het om monumentenzorg gaat verdient werken in een bouwteam de voorkeur boven Design & Build.