De zuivelfabriek van Achlum was een van de eerste zuivelcoöperaties in Friesland. Jan Klaver is geboren en getogen in Achlum en maakte nog mee dat de melk bij de fabriek werd aangeleverd. Dat stopte in 1970.  De boeren die ooit de coöperatie oprichtten en de melkfabriek lieten bouwen, deden dat uit onderlinge solidariteit en om mee te kunnen in de moderne tijd. Jan Klaver, die vroeger boer wilde worden, werkt nog steeds op deze manier. Trots op wat er was, maar met open oog voor de uitdagingen van de toekomst. Jan: ‘In alles wat ik maak, zit passie en liefde. Dat is te proeven en straks straalt ook de buitenkant van de fabriek die trots weer uit.’

‘Vervolgens kwam er een chocoladefabriek in, waar ik ook werk vond. De productie verhuisde in 1993 naar Leeuwarden. In 1994 heb ik de fabriek, inclusief de beheerderswoning, gekocht. Eigenlijk met de bedoeling om het te verhuren. Maar toen ik in 1997 mijn baan verloor, besloot ik met de kennis van chocolade die ik had opgebouwd, hier mijn eigen chocoladefabriek te beginnen’, aldus Jan. 

Karakteristieke melkfabriek en bepalend voor het dorpsgezicht

KlaFa chocolade is al twintig jaar een goed draaiend familiebedrijf. Jeugdvriend Harm Haitsma, ook geboren in Achlum, werkt bij de Stichting Steunpunt Monumentenzorg. Hij hielp Jan met de restauratieplannen voor de fabriek.  Harm: ‘Ik ben opgegroeid naast de fabriek en ik zag dat het nodig was om het pand op te knappen. Het is een karakteristieke melkfabriek en heel bepalend voor het dorpsgezicht van Achlum. Jan kwam niet aan de buitenkant toe, want hij moest verschrikkelijk hard werken.’  Jan vult aan: ‘Ik was niet met de buitenkant bezig. Daar had ik geen tijd voor en ook geen geld voor over.  Ik stop geld dat ‘over’ is liever in de productie van chocola en in maatregelen in de fabriek, die nodig zijn om te voldoen aan de eisen van de Keuringsdienst van Waren.’

Harm attendeerde Jan op een subsidiemogelijkheid. Jan: ‘Harm hielp mij met het aanvragen van de subsidie en bracht mij ook in contact met het Restauratiefonds. Daar kon ik laagrentend lenen uit het Cultuurfonds voor Monumenten. De hele klus kost bij elkaar zo’n 200.000 euro, dat had ik nooit op kunnen brengen als ik niet op deze manier aan geld had kunnen komen.’ De hele buitenkant wordt nu opgeknapt. Het voeg- en metselwerk wordt aangepakt, de dakbedekking gaat er deels af, houten kozijnen worden gerestaureerd en de stalen kozijnen aan de zijkant worden door de smid grondig onder handen genomen. Jan: ‘Wij pakken nu eerst de subsidiabele dingen op. De beheerderswoning viel buiten de subsidieregeling, dus het opknappen daarvan staat nog op het verlanglijstje. Maar het hele fabrieksgebouw wordt weer een plaatje, daar zijn we blij mee. Dit is mooi voor het aanzicht, mooi voor het dorp.’

Monumentenregels in strijd met veiligheidsregels

Toen het geld er was, kon het plannen maken beginnen. Dat was niet altijd simpel. Jan: ‘Soms kom je in een spagaat terecht. Want in de voorwaarden van de subsidie staat dat we ook het glaswerk in oude luister moeten herstellen: dun, oud glas dus. Maar dat is in strijd met de veiligheidsregels die in de voedingsbranche gelden. Je wilt niet dat er zomaar een glas kapot kan gaan en er scherven in de chocola terecht komen. Daarom zijn de glazen voorzien van folie. Dat hoort niet van oorsprong bij het monument, maar het is een werkbare oplossing.’

De oude melkfabriek lijkt gemaakt voor de productie van chocola. Jan: ‘Dit pand is ouderwets goed gebouwd. De temperatuur is hier perfect geregeld. Het is koel waar het koel moet zijn en warm waar dat past bij ons productieproces. Daar hebben wij nagenoeg geen airco voor nodig, dat komt gewoon door de manier waarop het gebouw meer dan honderd jaar geleden is gebouwd. Wij hoeven dus aan duurzaamheid niet zoveel te doen: het is op het gebied van koeling al energiezuinig. Idealer kan je het niet krijgen.’

De cacaoboer in Brazilië krijgt ook een eerlijke prijs

De laatste twee jaren is Marijke, de vrouw van Jan, begonnen met het maken van eindproducten die nu als Fries streekproduct hun weg naar de consument vinden. Van een reep met Beerenburg-vulling tot heerlijke bonbons of chocoladepasta op brood. ‘Wij maken daarbij onder andere gebruik van de cacao van een biologische plantage in Brazilië. Zo zorg ik als Friese chocoladeboer ervoor dat de cacaoboer in Brazilië ook een eerlijke prijs krijgt.’ Dat sluit mooi aan bij de geschiedenis van zijn bedrijfspand.

Op afspraak kunt u een kijkje nemen in de chocoladefabriek. Kijk op de website voor meer informatie! (klik hier: http://www.klafachocola.nl )