Als bouwkundig inspecteur onderzoekt Jacob de onderhoudsstaat van onder andere monumentale woningen, boerderijen en dijkcoupures. Omdat hij zich daarnaast inzet als vrijwillig molenaar, is hij samen met een collega verantwoordelijk voor het inspecteren van de molens in de provincie. Jacob durft te stellen dat hij bij alle 700 monumentale objecten die Monumentenwacht Groningen (twee)jaarlijks inspecteert, weleens over de vloer is geweest.

Toen Jacob in 1989 op een vacature in de krant reageerde, waren er nog maar twee monumentenwachters in Groningen. Nu zijn ze met z’n zessen. De 2,5 dag in de week dat Jacob met de bus op pad gaat, is hij altijd samen met een collega en vaak ook met een stagiair. Jacob: 'Ik vind het ‘t leukste om bij de mensen langs te gaan, met hen te discussiëren en praktische adviezen uit te brengen waar ze wat mee kunnen. Dat is heel dankbaar werk. 'Sommige Groningse monumenteigenaren kent Jacob al dertig jaar. 'De kinderen die je daar vroeger over de vloer zag rondkruipen, komen nu met hun eigen kinderen bij hun ouders langs.'

Het is heel dankbaar werk

In dertig jaar tijd is er veel veranderd. Naast het doen van regulier inspectiewerk, is Jacob sinds een aantal jaar ook betrokken bij de Erfgoedmonitor Groningen. Op initiatief van de provincie worden van elk monument foto’s genomen van de gevels, het schilderwerk en het dak. Aan de hand van dit fotomateriaal schatten specialisten zoals Jacob de staat van onderhoud in. Adviezen geven op detailniveau, zoals bij een reguliere inspectie, zit er dan niet in. Jacob: 'Je ziet natuurlijk niet alles. Uit de praktijk van mijn inspectiewerk weet ik dat de achterkant van een pand er weleens heel anders bij kan staan dan de voorgevel. 'Wel geeft de Erfgoedmonitor een goede algemene indruk van de staat van onderhoud van het gehele monumentenbestand in Groningen. Zo kunnen provincie en gemeenten bepalen wat er nodig is voor behoud en ontwikkeling van deze gebouwen. Elke vier jaar wordt de monitoring herhaald.

Van huis uit is Jacob restauratietimmerman. Van de klusjes in en om het monument tijdens de inspectie, geniet hij dan ook het meest. 'Naast wachter ben ik ook klusjesman', verklaart hij. Die klusjes zijn er steeds minder, want de panden staan er nu veel beter bij dan dertig jaar geleden. Dat zit hem volgens Jacob vooral in het verschil tussen oude en nieuwe eigenaren. 'Je hebt nu meer mensen die bewust voor een monument hebben gekozen en dus ook het onderhoud serieus nemen. 'Ook de subsidiemogelijkheden van vandaag de dag stimuleren eigenaren tot goed onderhoud. Het belangrijkste is om het gebouw wind en waterdicht te houden, meent Jacob. 'Sommige eigenaren willen naar mijn smaak teveel aan het pand veranderen. Je moet natuurlijk wel het nodige herstellen, maar daarnaast vooral ook de tand des tijds laten zien; niet alles hoeft er spic en span bij te staan. Die feeling probeer ik ook mee te geven op inspectie.'

Die feeling voor monumenten probeer ik mee te geven op inspectie

De grootste kostenpost van monumenten - en van woningen in het algemeen - is het schilderwerk.  'Als je een dak hebt gerepareerd ben je er zo zestig tot tachtig jaar vanaf', vertelt Jacob, 'maar het buitenschilderwerk komt iedere vier à vijf jaar weer terug. 'Eigenlijk moet je al iets aan je schilderwerk doen wanneer het nog in een redelijke staat is, adviseert hij. Want als de verflaag eenmaal in slechte conditie verkeert, is het veel meer werk om het weer in orde te krijgen. Zelf maakt Jacob zijn schilderwerk ieder jaar schoon en werkt het dan ook plaatselijk bij: 'Als het schoon is, denkt iedereen dat het geverfd is.'

Als je schilderwerk schoon is, denkt iedereen dan het opnieuw geverfd is

Eigenaren met vragen over onderhoud, restauratie, verduurzaming of herbestemming, kunnen in Groningen bellen met het Erfgoedloket. Op dit gratis steunpunt, mede mogelijk gemaakt door de provincie en de Nationaal Coördinator Groningen, werken verschillende organisaties met elkaar samen, waaronder stichting Libau en de Monumentenwacht. Bij vragen over subsidies krijg je Jacob aan de telefoon. Hij legt dan vaak een huisbezoek af en geeft op basis van een kleine inspectie advies over de subsidiemogelijkheden. 'Het is heel goed dat er in Groningen een centraal aanspreekpunt is gekomen voor eigenaren met een hulpvraag', benadrukt Jacob. Het Erfgoedloket is er speciaal voor eigenaren die vragen hebben over het herstel van aardbevingsschade en versterking. Hierin speelt de Monumentenwacht een belangrijke rol als onafhankelijk expert. Door de jarenlange betrokkenheid van de monumentenwachters bij het Gronings erfgoed, kunnen zij eigenaren bovendien goed ondersteunen en adviseren in het proces.

Tijdens een inspectie heeft Jacob vaak een stagiair bij zich. 'Ik mag graag uitleggen', vertelt Jacob, die vroeger al docent wilde worden. Hij haalde zijn instructeursdiploma als praktijkdocent en geeft zo nu en dan een college of workshop. Jacobs stagiairs doen MBO Bouwkunde (niveau 4) en lopen een half jaar met de Monumentenwacht mee. In bijna twintig jaar heeft hij al evenzoveel stagiairs onder zijn hoede gehad. Eén van Jacobs oud-stagiairs is nu zelfs zijn collega. Nu na dertig jaar het klimmen en klauteren op monumenten wat moeilijker begint te worden, zal Jacob zich mogelijk meer gaan richten op de begeleiding en scholing van deze nieuwe generatie. Want als het aan hem ligt, blijft hij tot zijn pensioen monumentenwachter van Groningen.


Meer weten?
https://www.monumentenwachtgroningen.nl
https://erfgoedloketgroningen.nl
https://destaatvangroningen.nl/erfgoedmonitor.html