Jelle Rademaker is een van de mede-oprichters van De Groene Grachten. Hij en zijn collega Suze Gehem kregen in 2012 van Wubbo Ockels de opdracht om zijn concept verder uit te werken. Jelle: ‘Ik had net mijn master Industrial Ecology afgerond en hoorde via via dat Wubbo Ockels mensen zocht die zijn missie verder vorm konden geven. We kregen van hem wat startfinanciering mee en een sleutel van zijn huis, waar we de eerste periode kantoor mochten houden. Die maanden hebben we gewerkt aan het verzamelen van kennis en het opbouwen van een netwerk. De startfinanciering konden we al heel snel weer terugbetalen.’

‘In 2013 werd het 400 jarig jubileum van de Amsterdamse grachten gevierd. Wij konden in dat jaar voluit aan de slag met een zestal panden aan de Nieuwe Prinsengracht, achter Carré. Deze panden zijn eigendom van Stadsherstel Amsterdam NV, een van onze founding partners. Tien werkgroepen bekeken wat de mogelijkheden waren, bijvoorbeeld op het gebied van water, warmte, energie en isolatie en binnenklimaat. In dat jaar hebben we twee keer meegedaan met de Open Monumentendag, om iedereen te laten zien wat er qua duurzaamheid allemaal kan in een monumentaal pand. In september 2013 hebben we in één weekend meer dan 2000 mensen rondgeleid.’

Tijdens de Open Monumentendag hebben we iedereen laten zien wat er qua duurzaamheid allemaal kan.

‘We gaan vaak bij mensen langs om te bekijken met welke maatregel ze het meest geholpen zijn. Hun vraag is meestal: ‘Ik wil iets met duurzaamheid, hoe kan ik dat hier doen?’ De een heeft als insteek energiebesparing, de ander wil meer wooncomfort. Hoe dat te bereiken, is voor ieder pand anders. We kijken altijd eerst naar de quick wins. Een paar eenvoudige maatregelen kunnen al behoorlijke (milieu)winst opleveren.

Een paar eenvoudige maatregelen kunnen al behoorlijke (milieu)winst opleveren.

Regelmatig vragen eigenaren ons om ook (een deel) van de begeleiding op ons te nemen, bijvoorbeeld het regelen van de vergunningen. Inmiddels hebben we al enkele tientallen projecten begeleid en hebben we dus ook al heel wat ervaring opgedaan met vergunningverlening, financiering, nieuwe technieken en aannemers die dat allemaal kunnen uitvoeren.’

‘De kennis die wij opdoen, willen we graag delen met anderen. In maart 2014 hebben we daarom ‘De Groene Menukaart’ gelanceerd. Via deze website kunnen mensen zelf aan de slag. Ze kunnen op allerlei terreinen bekijken hoe ze hun monument duurzamer kunnen maken. Onze belangrijkste missie is eigenlijk dat we eigenaren willen ‘ontzorgen’ en we willen ze laten zien wat er allemaal mogelijk is. Het gaat er om dat mensen die maatregel kunnen uitvoeren, die op dat moment het best bij hun situatie past. Dat is voor iedereen weer iets anders.’

Onze missie is eigenaren laten zien wat er allemaal mogelijk is.

‘Restaureren gaat om het behoud van cultuur historische waarden, terwijl duurzaamheid draait om een andere manier van kijken en werken. Voor je het weet, kom je met zo’n verschillende manier van denken tegenover elkaar te staan, terwijl dat helemaal niet nodig is. Om dat te illustreren hebben we vorig jaar een prijsvraag uitgeschreven. Wij vroegen bedrijven na te denken over de vraag hoe we het in het zicht gelegen dak van Pakhuis de Zwijger voor de opwekking van zonne-energie konden gebruiken, zonder inbreuk te doen op de esthetische waarden van het monument. Dat leverde innovatieve plannen op. Een jury met daarin o.a. het hoofd van de Amsterdamse monumentenzorg koos de prijswinnaar die zijn plan komend voorjaar uitvoert. En we zoeken nu een locatie waar we het idee van de innovatieve tweede plaats (de eervolle vermelding) kunnen uitvoeren.’

De prijsvraag leverde innovatieve plannen op.

‘Ik denk echt dat monumentenbehoud zonder verduurzaming op de lange termijn niet kan. Over twintig jaar zullen veel nieuwe panden geen energierekening meer hebben, terwijl een monument waar niets aan gebeurd is, een torenhoge rekening oplevert.

Behoud van monumenten kan niet zonder innovatie.

Ik weet niet hoeveel mensen dan nog bereid zijn om in een monument te gaan wonen. En het slechtste voor het behoud van een monument, is dat het niet gebruikt wordt. Daarom moet je wel met je tijd mee gaan als monumenteigenaar. Behoud van monumenten kan niet zonder innovatie. ’

‘Momenteel bekijken we samen met de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten), de monumentengemeenten maar ook nationale organisaties zoals het Nationaal Restauratiefonds, hoe we in meer gemeenten de eigenaren van monumenten kunnen helpen bij het verduurzamen van hun pand. Veel mensen willen wel iets, maar weten niet wat er allemaal kan.

Veel mensen willen wel verduurzamen, maar weten niet wat er allemaal kan.

We hopen dat we over een half jaar de informatie bij elkaar hebben van veel meer gemeenten: eigenaren kunnen dan via een Nationale Groene Menukaart met één klik zien welke regels en subsidies er in hun gemeente gelden. Iedere eigenaar van een monument, waar dan ook in Nederland, moet op een eenvoudige manier zicht kunnen krijgen op de manieren die er zijn om comfortabel te wonen en te werken in een pand, met minder milieubelasting en tegen overzichtelijke kosten. Daarmee hopen we over tien jaar een heel eind gevorderd te zijn. ’