Energielabel niet verplicht
Voor monumenten is een energielabel niet verplicht. Eigenaren kunnen een monument in de verkoop of verhuur doen zonder energielabel. Ontdek voor welke monumenten deze uitzondering geldt en wat de reden van de vrijstelling is.
Voor welke monumenten geldt de uitzondering?
De verplichting voor een energielabel bestaat niet voor rijksmonumenten, provinciale en gemeentelijke monumenten. Als eigenaar mag u zonder een energielabel uw pand verkopen of verhuren. Dat betekent dus ook dat u uw tijdelijke energielabel niet hoeft om te zetten naar een definitief label. Het kan wel zijn dat er naar uw energielabel wordt gevraagd als u voor financiering aanklopt bij een (milieu)subsidieverlener.
Voor panden die deel uitmaken van een beschermd stads- of dorpsgezicht maar zelf geen monumentale status hebben, is een energielabel wel verplicht.
Reden van vrijstelling
Het energielabel geeft weer hoe energiezuinig een pand is en hoe hoog het energieverbruik is. Ook geeft het inzicht in mogelijkheden om te besparen. Het probleem met dit label is echter dat het geen rekening houdt met historische waarden van een monumentaal pand.
Verbruik klopt niet altijd
Het energielabel geeft niet altijd een juist beeld van het verbruik. Zo kan het label het energieverbruik bij monumenten tot twee keer hoger inschatten dan het werkelijk is. Ook vallen de besparingen vaak lager uit. In veel historische gebouwen wordt het energieverbruik beperkt door de traditionele bouwwijze van voor 1900 en door het gedrag van de bewoners. Beide tellen niet of nauwelijks mee in het energielabel.
Advies past niet bij monumenten
De adviezen die horen bij het energielabel zijn niet gebaseerd op monumenten. Daarom sluiten ze vaak niet aan bij de mogelijkheden en randvoorwaarden van monumentale gebouwen. De adviezen houden bijvoorbeeld geen rekening met de historische bouwtechniek, cultuurhistorische waarde en noodzakelijke vergunningen. Bovendien ontbreken specifieke besparingsmogelijkheden die belangrijk en uniek zijn voor monumenten.
Advies over duurzaamheid
Er zijn energie- of duurzaamheidsadviezen speciaal voor monumenten. Deze zijn iets duurder, maar leveren u ook meer op. Uw Monumentenwacht kan u hier meer over vertellen.
Andere hulpmiddelen
Er zijn verschillende organisaties en hulpmiddelen die u helpen energiebesparende maatregelen te kiezen, hun haalbaarheid te toetsen en een beeld te krijgen van de mogelijke besparingen:
-
DuMo-rekenmodel: maatwerkadvies door adviseurs voor historische gebouwen, inclusief monumenten
-
Groene menukaart: algemeen online advies voor woonhuismonumenten (vooral in Amsterdam)
-
Toolkit energieduurzaamheid voor historische bebouwing: algemeen online advies, vaak met aanvullende detailinformatie, voor monumenten en beeldbepalende panden
Vergunningen
Welke stap u ook zet, informeer altijd vooraf bij uw gemeente hoe het zit met vergunningen. Dit valt namelijk buiten bovengenoemde adviezen en instrumenten. De gemeente helpt u bovendien om uw plannen verder af te stemmen op uw monument en de cultuurhistorische waarden.
Meer over duurzaamheid
Mogelijkheden voor duurzaamheid
Financieringsmogelijkheden
Als u uw pand gaat verduurzamen, zijn er verschillende financieringsmogelijkheden waar u gebruik van kan maken. Ontdek welke het best bij uw plannen past.
Verduurzamen in 10 stappen
Gaat u beginnen met verduurzamen? Dit handige stappenplan zorgt ervoor dat u niks over het hoofd ziet. Van buitenkant tot binnenkant en van schilderwerk tot glas: alles komt aan bod.
Veelgestelde vragen
-
'Heb ik een vergunning nodig voor energiebesparingsmaatregelen?'
Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.
Veel eigenaren van monumenten willen hun pand verduurzamen. Dat kan gaan om isoleren of bijvoorbeeld zelf energie opwekken door middel van zonnepanelen. Hoe zit dat met vergunningen?
Regels voor zonnepanelen
Richard krijgt hierover ook vaak vragen. ‘Voor zonnepanelen gold tot voor kort: helemaal niet op een monument of binnen een beschermd stadsgezicht. Tegenwoordig geldt: het mag, wanneer de panelen maar zo geplaatst worden dat ze vanaf de openbare weg niet te zien zijn. Maar je ziet hierin wel verschillen tussen gemeenten en veel gemeenten zijn nu hun beleid ook aan het herijken. Dus ik kan ook hier niet anders zeggen dan: overleg het met de gemeente.’Isolerende beglazing
Een ander thema wat vaak voorbijkomt bij verduurzaming is het plaatsen van isolerende beglazing. Richard: ‘Als het kan binnen het bestaande raamhout is het een vergunning-vrije activiteit. Dun isolatieglas past vaak prima, maar veel eigenaren willen naar HR++ glas, maar dat past niet in roederamen. Een alternatief kan dan zijn voorzetramen aan de binnenzijde plaatsen.’Isoleren van het dak
En is er voor isoleren ook een vergunning nodig? ‘Hier is best veel mogelijk, maar er zijn ook beperkingen. Zo kan bij het isoleren van het dak de aansluiting van het dak op de gevel veranderen en dat kan het aanzicht van het monument behoorlijk aantasten. Het is dus nodig om hier goed naar te kijken.’Richard benadrukt het opnieuw: ook hierover is overleg nodig met de gemeente. ‘Er zijn echt veel leuke oplossingen te bedenken en dat doen wij dan ook graag samen met eigenaren.’
Nog een laatste tip van de Utrechtse gemeenteambtenaar: ‘Wanneer u verduurzamingsplannen heeft: kijk ook naar financieringsmogelijkheden, zoals laagrentende leningen, duurzaamheidsleningen, subsidies etc.
Lees ook het interview met gemeenteambtenaar Anne van Rooij, met tips voor het vergunningentraject
-
‘Wat is een goed moment om te gaan verduurzamen?’
Wij legden de vraag voor aan Felix Kusters verduurzamingsadviseur voor de stichting ERM (stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg).
‘Wij zeggen altijd: laat verduurzaming zoveel mogelijk parallel lopen met restauratie- of verbouwingsplannen. Als je verduurzaming integreert in deze plannen, dan kunnen de maatregelen ingepast worden in de werkzaamheden die toch al uitgevoerd gaan worden, dat levert dus een ander kostenplaatje op. De DuMo-adviseur kan een overzicht maken van wat wij noemen de ‘natuurlijke momenten’ waarop je het best kunt gaan verduurzamen. En ook de Monumentenwachten kunnen bij een schouw een overzicht maken van verduurzamingsmogelijkheden en -momenten. Heb je geen verbouwingsplannen dan is verduurzamen natuurlijk toch aan te bevelen, alleen zijn dan de terugverdientijden vaak wat langer dan op een natuurlijk moment.’ -
Kan ik ook subsidie aanvragen voor de verduurzaming van mijn monument?
We bevragen Grietje Hofstede, accountmanager bij het Restauratiefonds en deskundig op het gebied van financieringen.
‘Verduurzamingskosten vallen buiten de woonhuissubsidie voor rijksmonumenten. Maar gelukkig is er wel Duurzame Monumenten-Lening.De duurzame monumentenlening is een hypothecaire lening met gunstige voorwaarden voor eigenaren van rijksmonumenten die hun pand willen verduurzamen.’
-
'Hoe zit het met financieren van een restauratie?'
Wim Jakobsen, Monumentenwachter in Zeeland beantwoord de vraag.
Ook de financiering is soms een puzzel voor eigenaren en vraagt om een planmatige aanpak. Wim hierover: ‘Het is belangrijk dat je, voor je begint met het werk, een overzicht hebt van alle ingrepen die nodig zijn. Aannemers kunnen op basis daarvan een kostenoverzicht maken, soms vragen zij daarbij de hulp van een architect. En je moet er altijd op bedacht zijn dat je tijdens de uitvoering nog wel eens een tegenvaller kan tegenkomen. Dat is de kostenkant van de restauratie. Als eigenaar van een monument kan je in aanmerking komen voor verschillende subsidies of laagrentende leningen. Het maakt daarbij soms wel uit of je een rijks of een gemeentelijk monument hebt. En ook welke functie je pand heeft: gaat het om een woonhuis of om bijvoorbeeld religieus erfgoed?’Grietje Hofstede is accountmanager bij het Nationaal Restauratiefonds. Zij helpt eigenaren van monumenten bij financieringen. Zij vertelt: ‘Voor eigenaren die willen restaureren of onderhouden is een handige eerste stap om de postcode en huisnummercheck op onze site te doen. https://www.restauratiefonds.nl/financieren(external link). Dan wordt er al snel veel duidelijk over financieringsmogelijkheden.’
Kijk ook altijd of subsidie mogelijk is. Dat kan via het rijk, provincie of de gemeente. Mocht er geen subsidie beschikbaar zijn, dan is er nog mogelijkheid van een laagrentende hypotheek. In veel provincies bestaan Cultuurfondsen voor Monumenten, waar eigenaren een laagrentende lening uit kunnen krijgen. Ook zo’n aanvraag verloopt via het Nationaal Restauratiefonds.
Kijk voor meer informatie:
https://www.monumenten.nl/monumenten-onderhouden/leningen-en-hypotheken
https://www.monumenten.nl/monumenten-onderhouden/subsidiesDe leidraad voor financiering van instandhoudingskosten is hier te vinden:
https://wetten.overheid.nl/BWBR0032075/2019-01-05/#Bijlage(external link)