Prins Hendriksoord, Den Dolder

Omschrijving complexonderdeel 4

LANDSCHAPSPARK van Prins Hendriksoord, waarvan de eigenlijke aanleg zich uitsluitend ten zuidwesten van het landhuis (achterzijde) bevindt. Vóór het landhuis bevinden zich echter ook een aantal elementen en structuren die vanuit cultuurhistorisch oogpunt interessant zijn en daarom ook onder het te beschermen gebied vallen. Het betreft de grote weide tussen de Soestdijkerweg, de sloot voor het huis en de oprijlaan. De open weide geeft vrij uitzicht op het landhuis. Bovendien bestaat er een zichtlijn tussen het huis van Prins Hendriksoord en dat van de Ewijckshoeve die door het open karakter van de weide gewaarborgd wordt. De sloot voor het huis is een onderdeel van een oude afwateringssloot (Engelse Vaart) die het hele terrein van het oude Prins Hendriksoord doorkruist. Bij de tweede aanleg van het landschapspark maakte H. Copijn gebruik van deze sloot als verbindend element in de grote slingervijver. Een belangrijke structuur is de loop van de oude Soestdijkerweg. Deze liep vroeger vlak langs het landhuis van het Prins Hendriksoord waarna zij ter hoogte van de tuinmanswoning een knik naar het noordoosten maakte. De hierboven genoemde weide lag vroeger dus aan de andere kant van de Soestdijkerweg. Doordat de Soestdijkerweg en Maartensdijkseweg werden rechtgetrokken, kon een deel van de eerst genoemde weg gebruikt worden als oprijlaan. Deze situatie bestaat nog steeds. De hoofdingang bevindt zich aan de zuidwestzijde waar twee hekpilaren met de naam van het landgoed de entree markeren. De laan voert langs een parkeerterrein (links) en loopt vlak langs het huis in de richting van het bijgebouwtje. Daar bevindt zich een splitsing. De weg naar links voert door het beboste deel van het park en is een rechte laan met aan weerszijden volwassen beuken. De laan eindigt bij de achteringang van Prins Hendriksoord aan de Maartensdijkseweg, waar twee hekpilaren de grens markeren. De laan die voor de tuinmanswonig naar rechts loopt is de oude Soestdijkerweg, bestraat met nog originele klinkers en beplant met beuken in de berm. De laan leidt naar de huidige Soestdijkerweg waar twee hekpilaren de grens markeren. De oude Soestdijkerweg die vóór het huis langs liep is slechts nog in twee afzonderlijke restanten te herkennen aan de rij oude beuken. Het park achter het huis is via een gietijzeren brug over de vijver rechts van het huis te bereiken. Vanaf de brug is goed te zien dat de serpentinevijver breder wordt en al slingerend naar het zuidwesten loopt. Langs de vijver liggen grasgronden die her en der beplant zijn met solitaire bomen, waaronder een markante treurwilg, rododendrons en ander struikgewas. Het pad na de brug voert al slingerend langs de vijver. Het terrein is op diverse plaatsen geaccidenteerd. Een aantal doodlopende zijpaden lopen naar uitkijkplaatsen langs de oever van de vijver. Het pad voert uiteindelijk naar de hierboven beschreven beukenlaan die links naar de achteringang leidt en die rechts naar het bijgebouwtje in vakwerkstijl voert. De vijver loopt nog een eind naar het zuidwesten door. Dit gedeelte, met de nieuw-architectonische tuin van Tersteeg valt sinds 1926 onder het terrein van landgoed Vijverhof. De voortzetting van de vijver op het terrein van dit landgoed is conform de topografische kaart uit 1989. De vijver wordt smaller en over dit gedeelte is een tweede brug geplaatst. Vanaf de brug is een zichtas op het landhuis van Prins Hendriksoord. Na nog een stuk in noordwestelijke richting gelopen te hebben buigt de vijver in zuidelijke richting af. In de bocht ligt een klein eiland dat geheel begroeid is met bomen en struiken. De vijver loopt langs het nieuwe landhuis De Vijverhof, dat buiten de bescherming valt, evenals de nieuwe houten ophaalbrug die hier over de vijver is aangelegd. Na deze brug verbreed de waterloop zichtot een komvormige vijver. Hierna wordt de vijver weer smaller en loopt door tot aan de Engelse Vaart. De vaart is nabij het huis De Vijverhof in 1926 gedeeltelijk gedempt, evenals een deel van de slingervijver. De Engelse vaart loopt in zuidwestelijke richting verder maar er bevindt zich een tak van de slingervijver die in noordwestelijke richting loopt. Deze tak van de vijver heeft soms het uiterlijk van een smalle sloot, terwijl op andere plaatsen de vijver iets breder wordt. Volgens een kaart uit 1926 was het van oorsprong een vrij brede, licht slingerende vijver. Vervolgens buigt de vijver weer in zuidelijke richting af en loopt verder als een rechte smalle sloot tot aan de vaart. Hier eindigt de aanleg van de slingervijver.

De aanleg van het terrein rond de slingervijver kenmerkt zich door gemengde loofbossen en dennenbossen waardoorheen oude (beuken)lanen lopen die deels uit de eerste aanleg stammen. Het terrein is op diverse plaatsen geaccidenteerd. Ten zuidwesten van het landhuis `De Vijverhof', bevindt zich een sterrebos waarvan de aanleg vermoedelijk recent is.

Waardering complexonderdeel 4

Het omvangrijke park van het Prins Hendriksoord is van cultuurhistorische waarde vanwege de ontstaansgeschiedenis alsmede van architectuurhistorisch belang als voorbeeld van een landschappelijk aangelegd park uit het begin van deze eeuw. Tevens van grote ensemblewaarde vanwege de relatie met het tegenoverliggende Ewijckshoeve.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
510215
Complexnaam
Prins Hendriksoord
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding complex

Het oorspronkelijke Prins Hendriksoord werd door prins Hendrik in 1871 gesticht. Hij liet door architect L.H. Eberson een landhuis van bescheiden omvang bouwen voor zijn rentmeester J.L. Inckel. Gelijktijdig werd door J. Copijn het omliggende terrein in een landschapspark ingericht. Na de dood van Hendrik in 1879 kwam Prins Hendriksoord in handen van de Baarnsche Bouwterrein Maatschappij uit Amsterdam. Deze bouwmaatschappij had reeds 100 hectare domeingronden in bezit gekregen waaronder het terrein van het huidige villagebied Prins Hendrikpark in Baarn. Het vennootschapbestuur bestond bij de oprichting ondermeer uit de Amsterdammers A.A.H. Boissevain, jhr P. Hartsen en mr M.C. van Hall. Eerstgenoemde kocht in 1883 het Prins Hendriksoord. Hij liet het huis diverse malen uitbreiden en aanpassen. Vermoedelijk tussen 1906 en 1915 werd ook het landschapspark veranderd. De twee aparte vijvers in het park werd met elkaar verbonden en verlengd. Er kwam een tweede ijzeren brug over de vijver van waaruit een zichtas op het huis liep. Deze zichtas is nog ongeschonden. Vermoedelijk is H. Copijn verantwoordelijk geweest voor alle aanpassingen in het park. Copijn was door bovengenoemde maatschappij ingehuurd het Prins Hendrikpark in Baarn in te richten, waar Boissevain als bestuurslid bij betrokken was geweest. Voorts kreeg de tuinarchitect D.F. Tersteeg de opdracht een deel van het park ten zuidwesten van het hoofdgebouw in te richten als geometrische tuin. Deze tuin is thans onderdeel van het landgoed Vijverhof.

Omschrijving complex

Het complex van Prins Hendriksoord wordt omgrensd door de Soestdijkerweg in het zuidoosten tot aan de kruising met de Maartensdijkseweg. Vervolgens loopt de begrenzing langs de Maartensdijkseweg in zuidwestelijke richting tot aan de onverharde weg. De begrenzing volgt deze weg aan de oostzijde in zuidelijke richting tot aan de Soestdijkerweg. Binnen deze begrenzing vallen de volgende kadastrale percelen (sectie A): 3392, 3393, 3435, 3389, 3388, 2848.

Het complex bestaat uit de buitenplaats Prins Hendriksoord en het landgoed Vijverhof. Het terrein van laatstgenoemde behoorde van oorsprong bij de buitenplaats Prins Hendriksoord dat in 1926 werd opgedeeld in drie stukken. Het derde stuk, dat van de Ernst Sillem Hoeve, valt buiten de bescherming.

Binnen de hierboven vastgestelde begrenzing vallen de volgende objecten: 1. het oorspronkelijke volume van het landhuis Prins Hendriksoord zoals dat door Eberson in 1871 ontworpen is (ZT418) 2. de tuinmanswoning in vakwerkstijl (ZT418A) 3. de gietijzeren brug stammend uit de eerste aanleg (ZT418B) 4. de eerste en tweede aanleg van het landschapspark, thans over twee eigenaren verdeeld, naar ontwerp van J. Copijn (1871) en vermoedelijk door H. Copijn (1906-1926) veranderd (ZT418C) 5. een nieuw-architectonische tuin naar ontwerp van D.F. Tersteeg (ZT418D) 6. de ijzeren brug stammend uit de tweede aanleg (ZT418E).

Waardering complex

Het complex Prins Hendriksoord is van cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde met name wegens het landschappelijk aangelegde park van J. Copijn en de oud-Hollandse tuin van J.D. Tersteeg alsmede het bijgebouw in vakwerkstijl en de twee ijzeren bruggen over de slingervijver. Ook van ensemblewaarde in relatie met het tegenoverliggende Ewijckshoeve.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Historische aanleg Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Soestdijkerweg 15 3734 MG Den Dolder BY Ja
Soestdijkerweg 17 3734 MG Den Dolder BY
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Landschapspark
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
A 4032 Zeist
A 3814 Zeist
A 4001 Zeist
A 3388 Zeist
A 3961 Zeist
A 3837 Zeist
A 3813 Zeist
A 4033 Zeist
A 3392 Zeist
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1883 1885 vervaardiging
Naar boven