Inleiding

Het STADHUIS is gelegen in het centrum van Heerlen, op de plaats van het voormalige stadhuis, maar richt zich van het centrum af. Het pand is gebouwd tussen 1936 en 1938 naar ontwerp van architect F.P.J. Peutz. Het ontwerp bevat elementen van het Classicisme en het Nieuwe Bouwen en bevat een representatief en een administratief gedeelte. Naast het stadhuis is later het stadskantoor gebouwd met een entree tussen beide panden. Recent zijn in het representatieve gedeelte van het stadhuis langs de centrale trap leuningen aangebracht. Onder de trap is van twee ruimtes één ruimte gemaakt. In het pand zijn uit veiligheidsoverwegingen op een aantal plaatsen branddeuren geplaatst. De burgerzaal is gesplitst in drie ruimtes. In het administratief gedeelte zijn de binnenwanden vervangen.

Omschrijving

Het STADHUIS heeft hoofdzakelijk een rechthoekige plattegrond, die is verdeeld in twee gedeeltelijk in elkaar overlopende volumes van drie en vier bouwlagen, gelegen onder een plat dak. De scheiding tussen het representatieve en het administratieve gedeelte wordt in het interieur duidelijk. Het pand is gelegen op een aflopend terrein waardoor het souterrain van het representatieve gedeelte op gelijke hoogte ligt met de eerste bouwlaag van administratieve gedeelte. De gevels zijn bekleed met een gelige natuursteen beplating van verschillende formaat en hebben een risalerende plint. De kopse kanten van het gebouw, een klein gedeelte van de aanliggende zijgevels van het representatieve gedeelte en de erker zijn bekleed met relatief kleine delen natuursteen met horizontaal doorlopende voegen. De overige gevels hebben platen van gelijk formaat met horizontaal en verticaal doorlopende voegen. In de gevels bevinden zich vierkante en rechthoekige stalen en recente aluminium vensterkozijnen. Beide venstersoorten hebben de originele roedeverdeling. De vensters in de kopse gevels hebben natuursteen dorpels. De plaats van de venster- en deuropeningen in de gevel zijn gebaseerd op een guldensnede verhoudingen.

De VOORGEVEL VAN HET REPRESENTATIEVE GEDEELTE is gedeeltelijk symmetrisch ingedeeld. De entree met een dubbele deur, is gelegen onder een hardstenen balkon en ligt tussen vier hoge rechthoekige vensters in hardstenen lijst. Achter het balkon ligt verdiept een dubbele deur. Verder in de gevel vierkante vensters. De gevel loopt aan de bovenzijde iets naar buiten uit.

Rechts voor de LINKERZIJGEVEL staan twee zuilen met bekroning, waarop weer twee zuilen. In dit geveldeel bevinden zich terugliggende horizontale banden en tussen de zuilen liggen rechthoekige vensters. Dit geveldeel loopt aan de bovenzijde iets naar buiten uit en wordt over de volle hoogte gescheiden van een groot, aaneengesloten venster door een regenpijp. Dit vensters over de tweede en derde bouwlaag van de gevel ligt ter plaatse van de trap op de eerste verdieping en wordt aan drie zijden omgeven door vierkante vensters. De souterrainverdieping heeft een rij smalle vensters, die wordt voorgezet in de eerste bouwlaag van de gevel van het administratieve gedeelte. De gevel van het administratieve gedeelte, geheel links, wordt eveneens door een regenpijp gescheiden van het representatieve gedeelte. In de gevel van het administratieve gedeelte bevinden zich twee rijen vierkante vensters waarboven een rij smalle vensters. Geheel links bevinden zich drie kleine vierkante vensters, ter plaatse van het trappenhuis.

De VOORGEVEL VAN HET ADMINISTRATIEVE GEDEELTE bevindt zich aan de Geleenstraat en heeft een donkere plint en twee symmetrisch geplaatste entrees met een enkele deur. Rond de entrees zijn kleine en grotere vierkante vensters geplaatst. Centraal in de vierde laag van de gevel is een vlaggenstandaard geplaatst in de vorm van een Pancratiusbeeld van Charles Vos. De RECHTERZIJGEVEL bestaat uit een aantal volumes. Het rechter volume, ter plaatse van het administratieve gedeelte is terugliggend en bevat een rij smalle souterrain vensters, twee rijen met vierkante vensters en een rij met smallere vensters. De gevel ter plaatse van het representatieve gedeelte is meer gesloten. Deze heeft in de eerste laag een rij vensters en een halfronde erker met hoge, smalle vensters ter plaatsen van de burgemeensterskamer. Links van dit gedeelte bevindt zich een risalerend volume ter plaatse van een trappenhuis met drie kleine, smalle vensters. Geheel links nog een geveldeel met drie vierkante vensters.

De STRUCTUUR VAN HET INTERIEUR is in redelijke mate in tact. Zowel het representatief als het administratief gedeelte zijn geconcentreerd rond een centrale hal.

WAARDEVOLLE INTERIEURONDERDELEN zijn in het representatieve gedeelte de centrale hal met brede trap gelegen tegenover burgemeesterskamer en omgeven door wethouderskamers. In deze hal bevinden zich ronde paddestoel kolommen en de houten deur in omlijsting van burgemeesterskamer. In het administratieve gedeelte van het stadhuis bevinden zich vier panelen van Joep Nicolas gemaakt in 1935-1936, ter herinnering aan "burgemeester Hesselle"; "priester/staatsman Willem Nolens"; "Fr. en C. Honigmann, pioniers van het Heerlense mijnwezen" en "Henri Sarolea, bouwer van den zuider spoorweg".

Waardering

Het stadhuis van Heerlen is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een bestuurlijke ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de betrokkenheid van architect F. Peutz te Heerlen en het belang van het stadhuis als prominent voorbeeld van het Nieuwe Bouwen binnen het oeuvre van de architect. Verder is het van belang vanwege de bouwstijl, de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp, het materiaalgebruik, de ornamentiek en de bijzondere samenhang tussen interieur en exterieur. Het gebouw is vanwege de ligging en oriëntatie verbonden met de ontwikkeling van Heerlen en van groot aanzien voor de stad. Het stadhuis is voor wat betreft het exterieur en interieur in redelijk tot hoge mate gaaf bewaard gebleven. Bovendien is het stadhuis van algemeen belang en is het architectuurhistorisch zeldzaam en van uitzonderlijk belang.