Inleiding

Het complex 'De Slotplaats' omvat een LANDHUIS met de aanleg van de TUIN en het BOS aan de zuidwest zijde van de Compagnonsvaart, alsook het bos met zichtas aan de noord-oostzijde van de vaart; in de voortuin van het landhuis een historische ZONNEWIJZER en in het achter het landhuis gelegen Sterrebos een historisch TUINSIERAAD. Het complex heeft een geschiedenis die mogelijk teruggaat tot het midden van de 17de eeuw, toen de vervening rond Bakkeveen aanving. De voormalige bebouwing bestond uit een buitenplaats aan de rijweg, het zogenaamde Blauwhuis later ook Slot genaamd, en mogelijk tevens een boerderij. De buitenplaats lag te midden van bospercelen en tuinen met wandelpaden. Op de kadastrale minute van 1832 is deze situatie weergegeven: op de perceelsgrens staat een klein blokvormig pand, de voormalige buitenplaats; een boerderij met krimp ligt teruggerooid van de 'Bakkeveensterweg'. Op de militaire topografische kaart (1851-1855) is de ruimtelijke structuur van de buitenplaats met een bruggetje over de 'Bakkeveener vaart' en een laan met opgaande beplanting duidelijk aanwezig, toponiem Slotsingel. De buitenplaats werd in 1837 op afbraak verkocht en gesloopt.

Het huidige LANDHUIS "De Slotplaats" heeft een geschiedenis die teruggaat tot 1818. Ter plaatse bevond zich een boerderij (Fr.:pleats > plaats) behorend bij de buitenplaats. Deze boerderij werd gesticht door de echtelieden B.PH.F.-J. van Eysinga en E.E.R. barones van Lynden, die in 1811 waren gehuwd. In 1922 werd de boerderij verbouwd in opdracht van de echtelieden Van der Goes-Van Harinxma thoe Slooten tot landhuis, naar ontwerp van de architecten Gerretsen en Endt uit Oosterbeek.

De architecten Gerretsen en Endt ontwierpen tevens een TUIN met een formele aanleg rondom het huis. De beplanting van zowel voor- als achtertuin is gewijzigd, maar de structuur ervan is herkenbaar.

In de voortuin staat een ZONNEWIJZER uit 1750, afkomstig van de voormalige buitenplaats. Het is gedeeltelijk een zogenaamde polaire zonnewijzer. Deze is waarschijnlijk vervaardigd door of naar aanwijzingen van J.H. Knoop, die rond 1750 de Jhr. Edzard van Burmania, zoon des huizes, onderwees in de wiskunde en navigatie.

Het aan de achtertuin grenzende BOS, bekend als het Sterrebos, dateert vermoedelijk uit het begin van de 19de eeuw. Op het snijpunt van het kruisvormige padenbeloop staat een PARKOBJECT in de vorm van een natuurstenen zuil, lokaal bekend als de Burmaniazuil.

Het BOS aan de overzijde van de Compagnonsvaart met zichtas vormt mogelijk nog een 17de-eeuws element behorend bij het oorspronkelijke slot en dat uitgangspunt vormt voor de jongere aanleg van de voortuin en de architectuur van de Slotplaats.

De doorgang in de beukenhaag in de achtertuin komt uit op het stalplein waaraan een stal en een garage uit 1925, verbouwd in 1966, zijn gelegen. De stal en garage vallen wegens te weinig monumentale waarde buiten de bescherming van rijkswege.

Waardering

Het complex De Slotplaats, bestaande uit een landhuis, bos- en tuinpercelen, parkobject en zonnewijzer, is van algemeen cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde:

- vanwege de hoge mate van belang als uitdrukking van de sociaal-economische geschiedenis, verband houdend met de veenderijbezittingen van adelijke families en de geschiedenis van Bakkeveen,

- vanwege de redelijke mate van herkenbaarheid van een 18de-eeuwse tuinaanleg,

- vanwege de herinneringswaarde aan het vroegere landgoed ter plaatse,

- vanwege de cultuurhistorische betekenis voor de lokale folklore van de zogenaamde Burmaniazuil,

- vanwege de zeer hoge mate van belang voor het aanzien van het dorp van het hoofdgebouw,

- vanwege de zeer hoge mate van structurele en visuele gaafheid in relatie tot de landschappelijke omgeving,

- vanwege de hoge mate van gaafheid van het complex en de onderdelen ervan,

- vanwege de hoge mate van typologische zeldzaamheid in Friesland van het hoofdgebouw met een historische en contemporaine bos- en tuinaanleg.