St.Ludgerus, Balk
Omschrijving
De PASTORIE uit 1903, behorend bij de RK St. Ludgerus te Balk uit (1882-1883; A. Tepe) is een sober, ambachtelijk-traditioneel uitgevoerd blokvormig pand van twee bouwlagen en een zolder. Het woonhuis is opgetrokken in donkerrode baksteen in kruisverband en wordt gedekt door een samengesteld dak met wolfseind bij de sprong aan de Raadhuisstraat. Het dak, waarvan de dakbedekking vernieuwd is in de jaren '70, is gedekt met antracietkleurige leien en heeft een forse bakgoot op consoles. Op de vier hoeken zijn metalen pironnen aangebracht. Het metselwerk heeft een trasraam dat wordt afgesloten door een rollaag. Ter hoogte van de onder- en bovendorpel van de vensters loopt een speklaag van gele stenen in het metselwerk aangebracht.
De Raadhuisstraatgevel wordt gekenmerkt door een uitspringend topgeveldeel met een zijgedeelte. Het topgeveldeel heeft op de begane grond en verdieping een drieruits-venster met bovenlichten. Onder het wolfseind bevindt zich een klein venster. Het terugliggende geveldeel, ten westen van dit uitspringende geveldeel, heeft op de begane grond en verdieping twee vensters met een dubbel bovenlicht. In het dakvlak bevindt zich een dakkapel met een zadeldak. De vensters van het uitgebouwde deel en van de eerste bouwlaag van het terugliggende deel worden overspannen door segmentbogen waaronder zich een metselmozaïek bevindt, de overige door respectievelijk betonnen- en stalen lateien. De westgevel, grenzend aan de open ruimte voor de kerk, bevat een één bouwlaag hoge uitbouw met een plat dak en een houten voordeur met twee tralievensters, drie halfronde bovenlichten met geslepen glas, een tweeruits bovenlicht met glas-in-lood en een gemetseld bordes. Links naast de deur een ingemetselde brievenbus van beton, rechts een klein toiletraam. Aan de zijde van de Raadhuisstraat een venster met bovenlicht. Een aangrenzend lager gedeelte met plat dak, twee kleine vensters en een deur, vormt een verbinding met de kerk. In de westgevel, ter hoogte van de twee trapbordessen, twee tweeruits-vensters. In de oostgevel twee vensters met een dubbel bovenlicht op de begane grond en één venster met bovenlicht op de verdieping. Tegen de zuidgevel, grenzend aan de pastorietuin, is een forse serre aangebouwd. De serre is van hout en heeft een gemetselde borstwering met dubbele tuindeuren en meerruits bovenlichten.
Op de verdieping een venster met bovenlicht en een pui met deur en raam grenzend aan het terras op de serre. Op de begane grond ten westen van de serre een pui met keukenramen en een deur.
Tussen de open ruimte voor de kerk en de pastorietuin staat een eenvoudig ijzeren HEK.
Het INTERIEUR van de pastorie is vrij sober en bevat onder meer: in de hal een segmentboog en een betegelde vloer; in de woonvertrekken haarden van zwart marmer met een bescheiden figuratie; voorts de originele binnendeuren en kozijnen en op de zolder droogstokken.
Waardering
De pastorie met hek, behorend bij de St. Ludgeruskerk te Balk is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:
- als essentieel onderdeel van een groter geheel dat van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang is;
- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van het interieur en exterieur.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
Centraal in de kern van Balk, gelegen aan de Luts, bevindt zich de R.K. KERK St. Ludgerus met PASTORIE. De hoofdingang van de kerk is gericht op het noordwesten en ligt iets terug van de Raadhuisstraat. Ten oosten van de kerk staat de pastorie die door middel van een gang met de kerk is verbonden. Aan de oostelijke achterzijde van de kerk ligt de sacristie. Achter de kerk, aan de zuidoostzijde, ligt de begraafplaats. Deze is van lokaal belang.
De KERK is gebouwd in 1882-1883 naar ontwerp van Alfred Tepe (1840-1920). De driebeukige Neo-gotische basiliek is een echte Tepe-kerk: sober, vrijwel geheel uitgevoerd in baksteen en van harmonieuze verhoudingen; decoratieve elementen zoals waterspuwers, pinakels etc. zijn achterwege gelaten. De kerk is mede gezien haar centrale ligging goed ingepast in het dorpsgezicht.
De PASTORIE is een sober, eenvoudig gebouw, opgetrokken in 1903 in een Ambachtelijk-traditionele baksteenbouw met chalet-motieven. Het pand is met uitzondering van een verbinding met de kerk vrijstaand; de hoofdingang grenst aan het pleintje voor de kerk; aan de achterzijde ligt de forse pastorietuin.
Tot 1912 stond hier de oude St. Ludgerus kerk, een in 1845 tot kerk verbouwde voormalige bierbrouwerij en jeneverstokerij.
Het terrein wordt van de openbare weg gescheiden door een gemetseld muurtje met pilasters. Tussen de open ruimte voor de kerk en de voortuin van de pastorie staat een eenvoudig ijzeren HEK.
Waardering
De Rooms Katholieke St. Ludgeruskerk, de erbij horende pastorie en hek te Balk zijn van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:
- vanwege de bijzondere uitdrukking van het complex voor de geestelijke ontwikkeling in de regio;
- als voorbeeld van een sobere, aan de schaal van de dorpse omgeving aangepaste Neo-gotische kerk;
- vanwege de bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van het dorp;
- vanwege de architectonische kwaliteit van de samenstellende onderdelen van het complex.
Eigenschappen
Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
---|---|---|---|---|
Pastorie(F) | Religieuze gebouwen | Kerkelijke dienstwoning | oorspronkelijke functie | Ja |
Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Raadhuisstraat | 42 | – | 8561 BH | Balk | – | – | Ja |
Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
---|---|---|---|---|
– | A | 1721 | – | Balk |
Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
---|---|---|---|
1903 | 1903 | – | vervaardiging |