Blikkenburgerlaan 4, Zeist
Omschrijving onderdeel 2:
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de historische buitenplaats Blikkenburg. Kleinschalige tuin- en parkaanleg in landschappelijke stijl, die deel uitmaakt van een grootschalig groen gebied met bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Tot dit gebied behoren naast Blikkenburg ook de landgoederen en parken rond slot Zeist en Wulperhorst. De tuin- en parkaanleg van Blikkenburg werd omstreeks 1850 ontworpen door K.G. Zocher in opdracht van de eigenaar van het landgoed, Jhr. J.E. Huydecoper. Bijzonder is dat Zocher ook het huis in de aanleg ontwierp, zodat de onderdelen van de buitenplaats werkelijk een eenheid vormen. Het circa 2 ha. grote, rechthoekige perceel waarop gebouwd werd, ligt ten zuiden van de voormalige ridderhofstad. Op het oorspronkelijk bebouwde perceel zijn de boerderij en de fundamenten van de ridderhof nog aanwezig. Dit terrein is zodoende archeologisch gezien bijzonder waardevol. Vanaf de voormalige ridderhof voerde een wandeling langs de zuidoostzijde van het tegenwoordige Blikkenburg naar Wulperhorst. Dit pad is thans deels met hakhout en opschot begroeid. Centraal en iets verhoogd in de aanleg ligt het huis, geprojecteerd op de zuidwaarts gelegen buitenplaats Wulperhorst, die eveneens in bezit was van Huydecoper. Vanuit het huis is er een zicht over het bouwland richting het park van Wulperhorst (dit gezicht is tegenwoordig dichtgeplant met fijnspar, maar er zijn plannen om het weer vrij te maken). Het perceel was oorspronkelijk aan drie zijden omsloten door waterlopen, in de huidige situatie wordt het terrein geheel door water begrensd. De noordwestelijke sloot werd volgens plan van Zocher deels vergraven tot een landschappelijke vijver, waarna deze vijver middels een ten zuidwesten van het huis nieuw gegraven vijver en sloot verbonden werd met de zuidoostelijke sloot. Beide landschappelijke vijvers vormen beeldbepalende elementen in de aanleg. Langs de grenzen van het perceel liggen, aan de oevers van vijvers en sloten, stroken parkbos waar een rondgaande wandeling doorheen loopt. Vanaf de façade van het huis loopt een glooiend gazon met enkele boomgroepen af naar de zuidwestelijke vijver. Dit gazon wordt aan weerszijden begrensd door heestergroepen en parkbos met een golvende zoom. De zuidoostelijke strook van het terrein heeft vermoedelijk nooit de door Zocher voorgestelde landschappelijke aanleg gekregen, mogelijk was er voor de aanleg door Zocher een boomgaard of moestuin gelegen. Tegenwoordig is dit deel van het terrein deels in gebruik als weide, deels als moestuin. De oprijlaan, die zich vanuit noordwestelijke richting over een toegangsbrug richting huis en koetshuis slingert, splitst zich ten westen van het huis, waarna de beide paden voor, respectievelijk achter het hoofdgebouw langs lopen naar het koetshuis. De paden zijn deels geasfalteerd en deels voorzien van een grintbedekking. De oprit voor het koetshuis is eveneens voorzien van grint. De aanleg in zijn huidige aanzien lijkt een vereenvoudigde vorm van het overgeleverde ontwerp van Zocher. Waarschijnlijk is er gekozen voor een alternatief plan waarover Zocher spreekt in zijn overgeleverde "staat van kosten ..." en dat door een andere invulling van diverse beplante zones een besparing van 1300,- op zou leveren. Ten noorden en ten westen van het huis is in de jaren '80 een formele tuin aangelegd, omgeven door een haag, deze tuin is voor de bescherming van ondergeschikt belang. De tuinschuur uit de jaren '80, die bij de moestuin staat, is voor de bescherming eveneens van ondergeschikt belang.
Waardering
TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de historische buitenplaats Blikkenburg is van algemeen belang:
- Als goed en gaaf bewaard voorbeeld van een park in landschapsstijl uit ca. 1850;
- Vanwege de kwaliteit van het ontwerp;
- Als representatief en gaaf bewaard voorbeeld uit het oeuvre van K.G. Zocher;
- Vanwege de deels bewaard gebleven oorspronkelijke houtopstanden;
- Vanwege de visueel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
HISTORISCHE BUITENPLAATS BLIKKENBURG
Omschrijving van het complex:
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TOEGANGSHEK (3), KOETSHUIS (4), BOERDERIJ (5). Onder Zeist ligt de voormalige ridderhofstad Blikkenburg. Het landgoed maakt deel uit van een grootschalig groen gebied met bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Tot dit gebied behoren naast Blikkenburg ook de landgoederen en parken rond slot Zeist en Wulperhorst en de tussenliggende akkers, weiden en natuurgebieden. De geschiedenis van het landgoed Blikkenburg gaat terug tot de 14de eeuw, het eerste huis werd mogelijk in 1340 gebouwd door een lid uit het geslacht der Wulven. In 1368 wordt het met 40 morgen lands verkocht aan Frederik van Zuylen. Ruim drie eeuwen later (1680) luidt de beschrijving van het landgoed als volgt: "d'huysinge ende Ridderhofstadt Blickenburgh, met sijne singels, tuyn, boomgaarden, ende plantagie, bouw ende duyfhuys, met eggen en eijnden (...) groot omtrent twintich mergen lants gelegen in den carspel van Zeyst (...)". Eén en ander wordt afgebeeld op een 17de eeuwse tekening, het huis was volledig omgracht en samengesteld uit verschillende, merendeels van trapgevels voorziene bouwdelen, van eventuele tuinen is (nog) niets te zien. In 1829 kwam het landgoed in bezit van Jhr. J. E. Huydecoper, burgemeester van Zeist, die tegelijkertijd ook de aangrenzende buitenplaats Wulperhorst kocht. Op dat moment was er van een ridderhofstad geen sprake meer, verschillende gebouwen, waaronder het hoofdgebouw, waren in de loop van de 18de eeuw verdwenen. Wat restte was "eene zints eenige jaren nieuw opgetimmerde Boerenhuizinge (...), schuur, bakhuis en verdere getimmertens en bergen en landerijen" (veilingbericht uit 1819). De genoemde boerenhuizinge is waarschijnlijk de tegenwoordig nog bestaande boerderij ten noordwesten van het huidige huis Blikkenburg, gelegen op het perceel van de voormalige ridderhof. In 1830 kocht Huydecoper het noordwestelijk van Blikkenburg gelegen slot Zeist, waardoor de drie buitenplaatsen Zeist, Blikkenburg en Wulperhorst voor de tweede maal in de geschiedenis in één hand kwamen. Pas in 1850, ruim 20 jaar na zijn aankoop van Blikkenburg, maakte Huydecoper plannen voor een nieuw huis op dit landgoed. De opdracht voor zowel het huis als de parkaanleg ging naar de landschapsarchitect K. G. Zocher. Enkele van zijn ontwerpen voor het landgoed zijn bewaard gebleven. Als locatie voor de nieuwe aanleg werd gekozen voor het rechthoekige, aan drie zijden door waterlopen omsloten perceel ten zuiden van de voormalige ridderhof. Het witgepleisterde, neoclassicistische landhuis is conform het overgeleverde ontwerp van Zocher uitgevoerd, waarbij door middel van zichtassen een visuele verbinding met slot Zeist en Wulperhorst werd gecreëerd. Omstreeks 1910 werd het huis uitgebreid met een aanbouw aan de westzijde. De landschappelijke tuin- en parkaanleg komt wat structuur betreft overeen met het overgeleverde ontwerp, maar was waarschijnlijk volgens een alternatief en goedkoper plan beplant. In het weiland achter het huis liggen nog de fundamenten van het oude huis Blikkenburg. Na afbraak van het huis werd er een boomgaard aangelegd. Het terrein is vanwege de aanwezigheid van de fundamenten van de oude ridderhofstad ook in archeologisch opzicht waardevol.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. In het noorden wordt het terrein begrensd door de noordelijke grens van de Blikkenburgerlaan, de laan zelf valt voor een deel binnen de omgrenzing (zie kaart). Ten noordoosten wordt de grens gevormd door de noord- en zuidoostelijke grens van perceel 635. De oostelijke en zuidoostelijke grens volgt de grenzen van achtereenvolgend de percelen 883, 42, 34 en 51 met het perceel 47, laatstgenoemd perceel valt geheel binnen de omgrenzing. De zuidgrens van het terrein wordt achtereenvolgens gevormd door de zuidelijke grenzen van de percelen 47, 835, 836, 46 en een deel van de zuidelijke grens van perceel 1794. De westelijke grens van het terrein loopt over perceel 1794, zoals op de kaart is aangegeven, buigt ter hoogte van de Blikkenburgerlaan naar links, ter hoogte van de perceelsscheiding met de Koelaan omhoog en vervolgens oostwaarts langs de bovengrens van de Blikkenburgerlaan tot aan het uitgangspunt ter hoogte van perceel 523.
Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn:
- de beide stallen ten zuidwesten van de boerderij;
- het tuinhuis/de tuinschuur ten oosten van het koetshuis;
- de boerderij gelegen aan Tiendweg nr. 6, met alle bijbehorende gebouwen.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS BLIKKENBURG is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorische waarde:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de gaafheid;
- vanwege de kwalitatief goede ontwerpen van huis en tuin en hun onderlinge samenhang;
- als representatief en gaaf bewaard voorbeeld uit het oeuvre van K.G. Zocher;
- vanwege de aanwezigheid van de fundamenten van de oude ridderhofstad;
- vanwege de ontwikkelingsgeschiedenis;
- als onderdeel van één van de weinige bewaard gebleven grootschalige en (cultuur)historisch waardevolle groene gebieden in Zeist.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Historische aanleg | Kastelen, landhuizen en parken | Tuin, park en plantsoen | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Blikkenburgerlaan | 4 | – | 3703 CV | Zeist | – | BY | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | F | 636 | – | Zeist |
| – | F | 1146 | – | Zeist |
| – | F | 1094 | – | Zeist |
| – | F | 46 | – | Zeist |
| – | F | 1149 | – | Zeist |
| – | F | 1138 | – | Zeist |
| – | F | 635 | – | Zeist |
| – | F | 1132 | – | Zeist |
| – | F | 1183 | – | Zeist |
| – | F | 1131 | – | Zeist |
| – | F | 1181 | – | Zeist |
| – | F | 1182 | – | Zeist |
| – | F | 45 | – | Zeist |
| – | F | 1072 | – | Zeist |
| – | F | 1184 | – | Zeist |
| – | F | 1139 | – | Zeist |
| – | G | 1794 | – | Zeist |
| – | L | 1461 | – | Zeist |
| – | L | 1460 | – | Zeist |
| – | L | 1436 | – | Zeist |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1850 | 1850 | – | vervaardiging |