Inleiding

Het voormalige ECI (Electro Chemische Industrie) fabriekscomplex is gelegen op het door Roerarmen omgeven gebied ten zuiden van de Molenweg. Een gedeelte van het complex is op de oostelijke arm van de Roer geplaatst. Het grootste deel van het complex is gesitueerd op de westelijke oever van de oostelijke Roerarm.

Het terrein waar zich het vml. fabriekscomplex van de ECI bevindt, wordt reeds lang als bedrijfsterrein gebruikt. Al in de late Middeleeuwen bevonden zich aan de Roer diverse watermolens, waarvan sommige in het bezit waren van de Munsterabdij en het Karthuizerklooster in Roermond. Mogelijk stond ook op deze locatie reeds voor de 18de eeuw een watermolen. In 1798 werden de in onbruik geraakte molens van de Munsterabdij en het Karthuizerklooster door een consortium van de Domeinen aangekocht. In 1807 werd door Marcel Magnée de eerste steen gelegd voor de papiermolen van "Burghoff, Magnée en Co". Rond het midden van de 19de eeuw was in een gedeelte van het complex de meelfabriek Smeets gevestigd. Na vertrek van dit bedrijf omstreeks 1870 waren er achtereenvolgens een behangselpapierfabriek en opnieuw een meelfabriek gevestigd. In 1918 werd de N.V. "Het Steel" eigenaar van het complex, dat werd omgevormd tot een electriciteitscentrale. Na faillissement in 1926 ging het complex over in handen van de N.V. Industriële Maatschappij v/h Noury en Van der Lande, die er de N.V. Electro Chemische Industrie vestigde. Het complex is sinds het midden van de 19de eeuw herhaaldelijk verbouwd en uitgebreid. Het oudste gedeelte bevindt zich aan de noordzijde van het gebouwencomplex en dateert van omstreeks 1850. De overige bouwdelen zijn 19de en vroeg 20ste-eeuws. De vierkante schoorsteen op het binnenterrein dateert van omstreeks 1926. De ronde schoorsteenpijp ten zuiden van het complex is van ouder datum.

Het turbinegebouw dateert uit 1948: de turbines zijn reeds rijksbeschermd.

De toegepaste bouwstijl is traditionalistisch.

Omschrijving

Het fabriekscomplex bezit een zeer gecompliceerde opzet en plattegrond. Het complex bestaat uit diverse aaneengeschakelde bouwdelen. Ruwweg bestaat het complex uit een L-vormig gedeelte aan de noordoostelijke zijde deels gebouwd boven de oostelijke Roerarm. Westelijk van de Roerarm een langgerekt rechthoekig deel met een langwerpige binnenplaats.

Het meest oostelijke bouwdeel bezit een vierkante plattegrond, zes bouwlagen en een plat dak. Dit bouwdeel bezit in kruisverband gemetselde bakstenen gevels die aan de bovenzijde rechtgesloten eindigen onder een fors houten overstek.

Als enige horizontaal geledende element bevindt zich onder de vensters in de vijfde bouwlaag een rondomlopende uitgemetselde bakstenen rollaag.

De eerste en de tweede bouwlaag bezitten rechthoekige en vierkante vensters met bakstenen lekdorpels, strekken en veelruits ijzeren ramen. In de eerste bouwlaag bevinden zich in de zuidoostelijke gevel twee bedrijfsingangen. De vier bovenste bouwlagen bezitten reeksen getoogde vensters met segmentbogen, hardstenen lekdorpels en veelruits ijzeren ramen. De bakstenen uitgemetselde rollaag onder de vensters in de vijfde bouwlaag doet hier dienst als lekdorpel. De zuidoostelijke zijde heeft ten behoeve van grotere laad- en losopeningen wijzigingen ondergaan. De gevels bezitten gietijzeren geornamenteerde ankers.

Op de noordwestelijke gevel van het meest oostelijke bouwdeel sluit het bouwdeel aan dat over de Roerarm is gebouwd. Dit bouwdeel bezit drie bouwlagen en een zadeldak met de nokrichting evenwijdig aan voor- en achtergevel. Zadeldak met rode en gesmoorde pannen Tuiles du Nordpannen. De bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld.

De gevels eindigen aan de bovenzijde rechtgesloten onder de eenvoudige houten bakgoten op klossen. Onder de bakgoot bevindt zich een eenvoudige bakstenen tandlijst. Voor- en achtergevel bezitten rechtgesloten vensters en strekken, bakstenen lekdorpels en veelruits ijzeren ramen. De onderbouw is in beton uitgevoerd.

Op de noordwestzijde van dit bouwdeel sluit een gebouw in vijf bouwlagen aan afgedekt met een plat dak. De bakstenen gevels zijn gemetseld in kruisverband.

De noordoostelijke gevel eindigt rechtgesloten onder het houten dakoverstek. De gevel bezit onder de dakgoot een bakstenen tandlijst. Op de hoeken bevinden zich sterk uitkragende bakstenen schouders. De gevel bezit reeksen getoogde vensters met segmentbogen, bakstenen lekdorpels en veelruits ijzeren ramen. De middentravee bevat twee boven elkaar geplaatste brede luikopeningen onder strek of lateibalk. de onderste bezit nog een dubbel luik. De jongere zuidwestelijke gevel van dit bouwdeel bezit grote brede vensterpartijen met veelruits raam.

Op de noordwestelijke gevel van dit laatste bouwdeel sluit een rechthoekig bouwdeel aan met poortdoorgang en zadeldak. Zadeldak met gesmoorde pannen. Dit vierlaags bouwdeel bezit bakstenen, in kruisverband gemetselde gevels. In de eerste bouwlaag bezit dit bouwdeel een doorrijpoort onder ijzeren lateibalken op hardstenen blokken. Hierboven bevindt zich een natuurstenen gevelsteen met inscriptie "E.M. & C. 1832". Het benedendeel van dit bouwdeel is in oudere baksteen gemetseld dan het bovendeel. Het linker deel van de noordoostelijke gevel bezit vensters met bakstenen strekken en lekdorpels en ijzeren veelruits ramen. Het rechter gedeelte bezit vensters met strekken en stolpramen met bovenlichten. In de bovenste verdieping bevinden zich weer vensters met veelruits ijzeren ramen. De zuidwestelijke gevel van dit bouwdeel bezit boven de poort een venster met strek en hardstenen duimblokken voor luiken.

Het langgerekt rechthoekig bouwdeel aan de westzijde van het fabriekscomplex wordt in een zevental onderdelen hier omschreven.

Een groot deel van de westelijke flank van het complex wordt gevormd door een langgerekte vleugel met in het noordelijke deel vier bouwlagen en een zadeldak. Ten zuiden hiervan sluit een hoger gedeelte met topgevel en dwars geplaatst zadeldak aan.

Het meest zuidelijke deel van dit bouwdeel bezit twee hoge bouwlagen en een zadeldak. De zadeldaken bezitten een dekking van rode Tuiles du Nordpannen. Het bouwdeel in vier bouwlagen bezit bakstenen gevels gemetseld in kruisverband. Deze eindigen aan de bovenzijde rechtgesloten onder een eenvoudige houten bakgoot op klossen.

De noordwestelijke gevel is tot aan het met een topgevel bekroonde hoge gedeelte in totaal dertien traveeën breed. De eerste bouwlaag bevat onder meer een aantal brede vensterpartijen onder zware lateibalken. Voorts bevatten de eerste, de tweede en de derde bouwlaag eenvoudige vensters met strekken, bakstenen lekdorpels, stolpramen en tweeruits bovenlichten. De twee traveeën rechts en de vierde bouwlaag bevatten reeksen bedrijfsvensters met strekken, bakstenen lekdorpels en ijzeren veelruits ramen. De derde travee van rechts bevat boven elkaar geplaatste laad- en losopeningen. De zuidoostelijke gevel van het noordelijke deel van dit gebouw bezit vensters met strekken, bakstenen lekdorpels en veelruits ijzeren ramen.

Het hoge met een topgevel afgesloten gedeelte bezit vijf bouwlagen en in kruisverband gemetselde bakstenen gevels.

De topgevels een noordwest- en zuidoostzijde bezitten klimmende bloktandlijsten en een houten overstek op klossen. Het bouwdeel in drie traveeën breed en bevat eenvoudige rechtgesloten bedrijfsvensters met strekken, bakstenen lekdorpels en veelruits ijzeren ramen. De middelste travee van de noordwestelijke gevel bezit boven elkaar geplaatste luikopeningen met strekken en houten deuren.

De zuidoostelijke gevel bezit gietijzeren ankers en in de top een oculusvenster met rollaag en veelruits ijzeren roosraam. De zuidwestelijke zijgevel van dit bouwdeel wordt bekroond door een hoge bakstenen borstwering die naderhand is toegevoegd. Het zuidelijk gedeelte van deze vleugel bezit twee hoge bouwlagen en een zadeldak. De in kruisverband gemetselde gevels sluiten boven de zijgevels rechtgesloten af. De topgevel aan de zuidwestzijde bezit een klimmende bloktandlijst onder het houten dakoverstek en in de top een oculusvenster met rollaag en ijzeren veelruits roosraam. De gevels bezitten eenvoudige rechtgesloten bedrijfsvensters met strekken, bakstenen lekdorpels en veelruits ijzeren ramen. De vensters in de eerste bouwlaag van de zuidwestgevel zijn dichtgemetseld. Rechts een brede ingang.

Haaks op de zuidgevel van de langgerekte vleugel sluit een volgend bouwdeel aan. Dit betreft eveneens een hoogbouw met zadeldak. Op de nok van dit dak een opbouw met zadeldakje. De gevels bezitten eenzelfde detaillering als de langgerekte vleugel. De topgevel aan de zuidoostzijde (zijde van de Roerarm) bezit eenzelfde uitvoering als de andere topgevels.

Het volgende bouwdeel staat evenwijdig aan de langgerekte vleugel aan de oostzijde direkt langs de Roerarm, en vormt de afsluiting van een langwerpig binnenterrein. Dit forse bouwdeel bezit een betonconstructue en een fors segmentboogvormig beton dak. De gevel aan de Roerzijde is in baksteen uitgevoerd en bevat een zeer grote vensterpartij met veelruits raam. Aan de noordwestelijke zijde sluit op dit bouwdeel een hoge vierkante schoorsteen aan. Deze schoorsteen is in baksteen in kruisverband gemetseld en wordt omsloten door een groot aantal ijzeren manchetten. Op het bovenste deel zijn de letters E.C.I. geschilderd.

Het volgende bouwdeel heeft een L-vormige plattegrond. Deze bedrijfshal bezit een betonskeletconstructie en een uit vier delen bestaand sheddak. Sheddak met bakstenen of betonnen zijgevels en glas panelen. De gevel aan de Roerzijde (zuidoostgevel) heeft met baksteen gevulde vakken en brede vensterpartijen met ijzeren veelruits ramen. In deze gevel is halverwege een stalen balkon met brandtrap en dubbele deur aangebracht. De zuidwestelijke gevel inclusief de zijgevels van het sheddak zijn in baksteen uitgevoerd.

Het volgende gebouw sluit aan op de zuidgevel van het hierboven beschreven bouwdeel en bezit een betonconstructie. Dit gebouw wordt afgedekt met een fors lessenaarsdak dat aan de oostzijde aansluit op een rechthoekige gevelopbouw met lessenaarsdak. Op het lessenaarsdak is een zadeldakvormige lichtkoepel geplaatst. Het gebouw is grotendeels in beton uitgevoerd en bezit een hoog opgetrokken zuidoostgevel (Roerzijde) van zes traveeën breed.

De travee-indeling wordt bepaald door de betonconstructie. de gevel bezit hoge smalle veelruits ramen met smalle liggende stroken bovenlichten. In de bovenbouw bevinden zich in iedere travee twee vensters met ijzeren veelruits ramen. De lage noordwestelijke gevel van dit gebouw bezit een brede ingang en aan weerszijden ijzeren veelruits ramen. Het INTERIEUR van dit gebouw bezit een authentieke stalen kapconstructie.

Op de zuidgevel van het hierboven omschreven bouwdeel sluit het meest zuidelijk gelegen bedrijfsgebouw aan. Dit bouwdeel bezit een betonconstructie en een driedelig sheddak. De sheddaken hebben bakstenen of betonnen zijgevels en glaspanelen. In de zuidoostelijke gevel (Roerzijde) bevinden zich in het bovendeel van de gevel rechthoekige vensters met zesruits ramen.

Ten zuiden van dit laatste fabrieksgebouw staat een hoge ronde bakstenen schoorsteenpijp waarvan de kop is beschadigd.

INTERIEUR. De bedrijfshallen bezitten veelal betonnen vloeren.

Waardering

Het fabrieksgebouwencomplex van de E.C.I. bezit cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een technische en typologische ontwikkeling in de architectuur van fabrieksgebouwen vanaf het midden van de 19de eeuw. Het gebouwencomplex is beschermenswaardig vanwege zijn hoge historische waarde. Het gebouwen complex is industrieel-historisch van belang onder andere vanwege zijn functie in de vroeg-industriële stroomvoorziening voor het specifieke fabricageproces. De gebouwen bezitten in redelijke mate architectuurhistorische waarde wegens het bijzondere materiaalgebruik en de ornamentiek. Gedurende de 19de en vooral in de eerste helft van de 20ste eeuw werd een aantal bijzondere gebouwen gerealiseerd waarvan sommige met vroege betonconstructies.

De gebouwen zijn tenslotte van belang wegens de redelijke mate van achitectonische gaafheid van het exterieur en de typologische en functionele zeldzaamheid. Het gehele fabriekscomplex in hoogbouw is vanwege zijn belangwekkende geschiedenis, omvang en bijzondere onderdelen een indrukwekkend silhouet dat hoge zeldzaamheidswaarde bezit en een belangrijke plaats inneemt in het industriële erfgoed in Roermond en Midden-Limburg.