Herald en Marieke woonden in de Randstad op een woonark, die ze zelf helemaal opgeknapt hadden. Herald: ‘Wij hebben allebei een ‘ontwerpende’ achtergrond. Ik ben stedenbouwkundig architect en Marieke houdt zich bezig met interieur en styling. Wij waren toe aan een nieuw project en hebben toen een lijstje gemaakt met criteria waar onze nieuwe woonplek aan zou moeten voldoen. Een gebouw met geschiedenis moest het zijn. Met een klein erf met oude bomen en ruimte om een werkplaats te realiseren. We hebben vooral in het noordelijke deel van Nederland gekeken.

We wilden een gebouw met geschiedenis.

Na een dag van bezichtigingen in Friesland vond Marieke tijdens de terugreis op Funda opeens dit stoomgemaal. We zijn meteen teruggereden! Vrij snel hebben we de knoop doorgehakt. In juni 2017 zijn we hier komen wonen. Het is een relatief klein gemaal, maar het voldeed aan vrijwel alle eisen op ons lijstje. Er zijn allerlei mogelijkheden, dus we fantaseren nu nog over van alles, zoals het inrichten van een kleine theetuin of een open atelier in de machinekamer.’

‘Dit stoomgemaal is gebouwd in 1900 en staat op de gemeentelijke monumentenlijst. Het heeft al lang geen functie meer in de waterhuishouding. Voor dit gemaal er was, werd de polder drooggehouden met molens, de stoomgemalen waren hun opvolgers. Om dit gemaal te bouwen, werd het materiaal van de molens hergebruikt. In het archief dat we bij de koop overnamen zat het oorspronkelijke bestek van het gemaal en daarin staat ook precies beschreven welk materiaal waar hergebruikt is!’

In het archief staat precies welk materiaal waar hergebruikt is!

‘Op verschillende manieren doen wij inspiratie en praktische ideeën op. Wij zijn steeds op zoek naar meer informatie over de geschiedenis van dit pand. Dat doen we in het archief, maar ook door gesprekken met mensen die het hier kennen van vroeger. Zo verzamelen wij verhalen. Dat helpt bij het nadenken over hoe we dingen zullen aanpakken. 

We verzamelen verhalen.

Daarbij hebben we veel gehad aan een scheepstimmerman, die  heeft ons al heel wat praktische oplossingen aan de hand gedaan. En ook het gebouw zelf helpt ons aan nieuwe inzichten. Op foto’s hebben we gezien waar de eerder gevonden tegeltjes oorspronkelijk zaten. Marieke maakt er dan een moderne interpretatie van.’ 

‘Eerdere bewoners hebben van het gemaal een woonhuis gemaakt, wij willen nu meer zichtbaar maken dat dit vroeger grotendeels een plek was waar gewerkt werd. Het is heel jammer dat je nauwelijks nog terug kunt zien hoe dit pand vroeger functioneerde. Details uit die tijd moeten de sfeer van het stoomgemaal weer oproepen. Een droom van Marieke is het terugbrengen van de schoorsteen. Het idee is niet om te restaureren naar de oorspronkelijke functie en staat, maar wel de herkenbaarheid van weleer te vergroten.’ 

Een droom van Marieke is het terugbrengen van de schoorsteen.

‘Kort nadat we hier ingetrokken waren, hebben we contact gezocht met de Monumentenwacht Fryslân. Wij wilden weten hoe de bouwkundige staat van het pand was. Ook gingen we snel in gesprek met de gemeente Wolvega over onze plannen met ons gemeentelijk monument. De Monumentenwacht kwam met een stappenplan om het gebouw weer in goede staat te brengen. En de gemeente reageerde enthousiast op onze ideeën.’

Het merendeel van het werk doen we zelf, dat is de lol die wij onszelf gunnen. Onze vakkennis en vooral creativiteit kunnen wij hier goed kwijt. Het klussen moet naast ons gewone werk, dus het gaat wel even duren. Voor de echt technische klussen schakelen we vakmensen in. Maar het weghalen van voorzetwanden en gipsen plafonds en het weer opbouwen volgens huidig comfort, dat kunnen we heel goed zelf. 

Onze vakkennis en vooral creativiteit kunnen wij hier goed kwijt.

Hier wonen en tegelijkertijd de boel opknappen, dat gaat prima. Wij ontmantelen momenteel de slaapkamer boven. Daarom slapen we nu al een half jaar in de machinekamer en dat bevalt eigenlijk heel erg goed.’ 

‘Vanzelfsprekend is ook duurzaamheid een thema in onze plannen. Maar alleen als we de loterij zouden winnen, zouden we het monument klimaatneutraal kunnen maken. Dat is een behoorlijk ingewikkeld en kostbaar vraagstuk. We werken nu eerst aan de isolatie van dak, wanden en vloer. Dat gaat al flink wat energieverbruik schelen. De isolatie van het dak doen we van binnenuit. Daar hebben we een concessie moeten doen, want we kijken nu tegen het dakbeschot aan en dat zouden we graag zo houden. Een deel daarvan verdwijnt echter door de isolatiemaatregelen uit het zicht. Gelukkig blijven de spanten zichtbaar.

We blijven met alle maatregelen dicht bij hoe het pand ooit gebouwd is.

In een klein deel van wat vroeger het ketelhuis was, is een afgesloten plek voor een technische ruimte, daar gaan we op termijn alle apparatuur plaatsen. Naast een hout gestookte kachel willen wij een zonneboilersysteem voor warm water en op termijn moet ook de overige warmte in huis door de zon geleverd worden. De benodigde zonnepanelen kunnen niet op het monumentale dak, dus dat moet op een andere plek gerealiseerd worden. We blijven met alle maatregelen dicht bij hoe het pand ooit gebouwd is.’ 

Monumentenwachter Wijtze Peenstra is bouwkundig specialist bij de Monumentenwacht Fryslân. ‘Met de eigenaren van het stoomgemaal hadden we een mooie wisselwerking. Ze hadden zelf al veel sporen uit het verleden verzameld, zoals oude bouwtekeningen en foto’s.  Hun zoektocht naar het verleden, onze opname van de huidige toestand en het duurzaamheidsadvies voor de toekomst kwamen heel mooi bij elkaar. Zo hadden we samen snel een compleet beeld.’

Verleden, heden en toekomst komen hier heel mooi bij elkaar.