In een zuidelijk puntje van provincie Zeeland, tegen de Belgische grens, ligt Sas van Gent. Met 3.000 inwoners is de Sasse gemeenschap hecht en gemoedelijk. Van oudsher treffen inwoners elkaar op zondag in de kerk. De rooms-katholieke Cuyperskerk was tot de sluiting in 2013 dan ook de plek waar men elkaar ontmoette. Sinds de opening van het nieuwe concept ‘Markt 4’ in 2019, is het opnieuw dé ontmoetingsplek van Sas van Gent.

Cuyperskerk is opnieuw dé ontmoetingsplek van Sas van Gent.

In kleurrijke glas-in-loodramen staat Jezus afgebeeld, met aan zijn linkerzijde Charles Wauters. Wauters leefde een eeuw geleden in Sas van Gent en was, volgens de verhalen, allesbehalve heilig. ‘Die man had schurkenstreken die hij met biechten alleen niet kon goedmaken. Dus schonk hij de kerk een glas-in-loodraam. Een aflaat noemen ze dat, kwijtschelding van straf’, vertelt Jacques Sol, beheerder van de Cuyperskerk.

Schurk of niet, de neogotische kerk is sinds de bouw in 1892 gemaakt, gesteund en onderhouden door de lokale gemeenschap. Het bijzondere tongewelf, waaraan de kerk zijn rijksmonumentale status ontleent, is eind negentiende eeuw gemaakt van cementijzer uit de Sasse fabriek van Picha-Stevens. En toen de kerk in 2013 sloot, vanwege te weinig animo voor de kerkdiensten, opperde de plaatselijke huisarts de heer Puylaert, om de kerk een nieuwe rol in de gemeenschap te geven. Architect Guido Goethals, van oorsprong eveneens Sassenaar, boog zich over een nieuwe architectonische invulling van de kerk, zodat die kon worden benut als plek om te eten, ontmoeten, winkelen en werken.

De kerk als plek om te eten, ontmoeten, winkelen en werken.

Ondernemer Remco Bruijns, zowel privé als zakelijk gevestigd in Sas van Gent, houdt nu kantoor in de voormalige kerk. Vanachter zijn bureau heeft hij vrij zicht op de gewelven boven hem. ‘Daar viel ik voor’, zegt hij met een glimlach. ‘Het is prachtig, zo’n ‘plafond’.’ De in totaal acht werkplekken voor verschillende bedrijven zijn gerealiseerd door aan beide lange zijdes van de kerk een verdieping aan te brengen. ‘Dat hebben we zo gedaan, omdat we beneden het open karakter van de kerk wilden behouden. Sterker nog, we hebben het altaar eruit gehaald, voor een optimale doorkijk van voor naar achter’, zegt Goethals.

Ik viel voor de gewelven in het plafond.

Daarnaast moest de kerk worden omgetoverd tot een plek om te winkelen, een kop koffie te drinken en te eten. Van de oude plankenvloer is een bar gebouwd, in het priesterkoor exposeert een kunstenaar en door kinderen van het plaatselijke speciaal onderwijs zijn houten marktkramen getimmerd.

Precies zoals je verwacht van een kerk, staan de buitendeuren open. Bij aankomst komen de geur van verse soep en de zwierige klanken van moderne loungemuziek je tegemoet. Eenmaal binnen wacht de moeilijke keuze: aanschuiven voor een voordelige hap bij Zeeuwse Gronden Restaurant, bereid door cliënten van een zorgorganisatie, of hapjes en drankjes inslaan voor een bourgondische avond thuis. Er staan speciaalbiertjes van de plaatselijke brouwerij Lafontaine, kazen van Kaasspeciaalzaak Kaja’s, eetbare kunstwerkjes van chocolatier Mauritsz en nog veel meer etenswaren.

Bij aankomst komen de geur van verse soep en de zwierige klanken van moderne loungemuziek je tegemoet.

Marktkramen bieden voorzien in de dagelijkse boodschappen, zoals groenten, fruit, vlees en brood, waaronder ‘Cuypersbrood’, vernoemd naar de kerk. De plaatselijke bevolking is blij met ‘eindelijk weer een slager in de stad’ en liefhebbers van funshopping komen van ver om de koopwaar te bewonderen.
Wie er een korte klim voor overheeft, kan onder begeleiding helemaal naar boven, naar de kerktoren. Daar luiden ieder kwartier de kerkklokken, als herinnering aan het huis van God.