Omschrijving van het complex

De aan de zuidzijde net buiten de bebouwde kom van Asten gelegen HISTORISCHE BUITENPLAATS ASTEN, die in structuur en detail deels bewaard is gebleven, omvat de volgende onderdelen: KASTEELRUÏNE (1), HISTORISCHE AANLEG (2) en BEBOUWING OP DE VOORBURCHT (3).

De buitenplaats vindt zijn oorsprong in uitgestrekte landerijen, die in de middeleeuwen kerkelijk bezit waren, maar waarvan de heerlijke rechten in de loop van de 14e eeuw in wereldlijke handen waren overgegaan. De plaats in het dal van de Aa was vermoedelijk van belang als halteplaats voor de doorvoer over land van goederen naar Maastricht, bestemd voor het kapittel van Maastricht in tijden dat de Maas niet bevaarbaar was. De heerlijkheid omvatte een gebied dat ongeveer samenviel met de grenzen van de huidige gemeente Asten.

De eerst vermelding van "t Huys tot Asten" dateert uit 1399, toen het als verdedigbaar centrum in gebruik genomen werd door Gerard van Berkel, die daarvóór, omstreeks 1395, een uitgebouwde hoeve had gekozen als bestuurscentrum voor het beheer van de omliggende landerijen.

Het tot de jaren 1930 eerst tot ruïne vervallen, toen gedeeltelijk herstelde, maar in de tweede wereldoorlog verwoeste, ruïneuze, huis is gelegen op een dubbel omgracht kasteelterrein. Een bakstenen brug verbindt het huiseiland met de tussen de grachten gelegen voorburcht, waarop zich een U-vormige bebouwing bevindt. Een door bomen omzoomde oprijlaan verbindt de weg van Asten naar Heusden met een in het midden van de bebouwing van de voorburcht opgenomen poorttoren die toegang geeft tot de binnenplaats van de voorburcht. Aan de noordzijde wordt de buitenplaats begrensd door de loop van de Voordeldonkse Broekloop, die zich ter plaatse om het terrein heen slingert. Aan de zuid- en westzijde bevinden zicht rechthoekig aangelegde bospercelen, die aansluiten bij de aanleg van het kasteelterrein.

De historische wegenstructuur op de buitenplaats is nog goed herkenbaar; de aanwezigheid van bomenrijen draagt daar in belangrijke mate aan bij.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS ASTEN is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de goed bewaard gebleven karakteristiek van een versterkt huis met omliggende hoofdstructuur;

- vanwege de landschappelijk-visuele silhouetwerking.