Alles was zeer gedateerd, dus het zou een flinke klus worden

Albert kent de IJsselhoeve al zijn hele leven. ‘Ik kom uit deze streek en ik droomde er stiekem van om hier ooit te kunnen wonen.’ Het is vooral de ligging die opvalt. ‘Deze staat niet stijf tegen de dijk aan en met de achterdeuren naar de dijk toe. De meeste staan juist andersom. Wij hebben vanuit het voorhuis uitzicht en we hebben ook geen last van het verkeer over de dijk.’

De laatste bewoner woonde er tot zijn dood. Toen hij stierf zocht de familie contact met Albert en Bernice. Of zij interesse hadden? De familie wilde er graag een gezin met kinderen in, omdat een gezin als vanzelf een bijdrage levert aan de leefbaarheid van een dorpsgemeenschap. Albert: ‘Ik was er meteen uit, Bernice moest er iets langer over nadenken. De boerderij was goed onderhouden, maar alles was zeer gedateerd, dus het zou een flinke klus worden. Wij hadden samen al eerder een boerderijtje opgeknapt, maar dit was wel van andere omvang.’ Toch ging ook Bernice overstag.

De status van gemeentelijk monument was voor ons geen bezwaar

Albert vertelt: ‘Bernice en ik zijn al jaren actief als vrijwilliger bij de Stichting IJsselhoeven. (https://ijsselhoeven.nl ) . De stichting heeft bij wijze van spreken van Zalk tot Zutphen alle boerderijen langs de IJssel in kaart gebracht. Door keukentafelgesprekken maken we bewoners bewust van de geschiedenis van hun pand. De stichting functioneert als intermediair voor subsidies bij provincies en gemeenten, voor bijvoorbeeld luiken, daken en voegwerk. De kennis over de geschiedenis en ook de subsidies kunnen bewoners  motiveren om beter voor hun panden en erven te zorgen. Nu kregen wijzelf de kans om een IJsselhoeve te gaan bewonen. Uiteraard was de status van gemeentelijk monument voor ons geen bezwaar.’

Door de zonnecollectoren kunnen wij onze energierekening laag houden.

Toch leverde die status van gemeentelijk monument nog wel een ‘hobbeltje’ op. ‘Wij moesten natuurlijk een vergunning aanvragen. Onze gemeente betrekt altijd het Oversticht bij dit soort aanvragen. Daar hebben wij toen onze plannen uitgebreid toegelicht. Het doel was van meet af aan: van het gas af. Daarom wilden wij zonnecollectoren op ons rieten dak plaatsen. Die collectoren had ik in een baan boven de ingang bedacht. De breedte van de ingang had ik ook aangepast op de maat van de collectoren. Uiteindelijk was er meer discussie over het aantal dakramen die we wilden. Iedere onderbreking van het riet kan immers storend zijn. Maar we zijn eruit gekomen en we zijn tevreden over hoe het is uitgepakt. Bij het Oversticht zijn ze zich er ook van bewust dat behoud van monumenten soms toch ook wat flexibiliteit vraagt. Door de zonnecollectoren kunnen wij onze energierekening laag houden en blijft het wonen in een monument betaalbaar.’

De sporen wilden we in het zicht houden

Albert en Bernice wonen ‘gewoon‘ in het voorhuis, de deel is in gebruik als opslag en werkplaats. ‘Wij hebben boven de deel slaapkamers gebouwd: dit zijn kubussen die we los in de ruimte hebben geplaatst. De kamers zijn volledig geïsoleerd met 12 cm Rockwool – ook de tussenmuren-  en we hebben ze voorzien van Fermacell brandwerende en -vertragende wanden. In het woonhuis zit een eensteensbuitenmuur. Hier is eerst een luchtspouw en daarvoor hebben we PIR isolatieplaten gezet en daarvoor weer houtplaten met daarover stucwerk.’ Wat vaak mooi is zijn de sporen in een boerderij. ‘De sporen wilden we in het zicht houden. We hebben alleen de buitenste rij geïsoleerd met Rockwool en een luchtspouw aangebracht aan de rietzijde.’

Mocht de salderingsregeling eraf gaan, dan gaan we die stroom zelf gebruiken

Overal waar geleefd wordt in de boerderij, is vloerverwarming. ‘De zeven zonnecollectoren van ieder 2m2 zorgen voor warm water voor tapwater en voor de verwarming. Op het onderstel van twee voedersilo’s staan nu twee buffervaten met ieder 1500 liter water. Daar stond vroeger 10 ton brokken op, dus het gewicht van al dat water is goed te doen.’ In de koudere maanden stoken Albert en Bernice nog hout bij. ‘Achter de kachel zit een waterblok, via een warmtewisselaar komt het water in het buffervat. We hebben nu vier volle jaren gedraaid met deze voorzieningen en we komen nu op het gebruik van 25 m3 hout per jaar. De kosten daarvoor moet je nog bij de energierekening van 2 euro optellen natuurlijk. Die hoeveelheid hout kan nog omlaag. We hebben twee jaar geleden in de tuin nog 15 zonnepanelen geplaatst. Nu leveren we elektriciteit terug aan het net, maar mocht de salderingsregeling eraf gaan, dan gaan we die stroom zelf gebruiken. Dan voeg ik nog elektrische elementen toe aan twee buffervaten en dan stoken we minder hout.’

Wij hebben hier niet van die energieslurpers, zoals een warmtepomp

In totaal verbruiken Bernice en Albert en hun drie kinderen zo’n 3500 kWh per jaar. ‘Dat komt omdat we hier niet van die energieslurpers, zoals een warmtepomp hebben. Ik heb kleine motoren achter de zonneboiler en de houtkachel geplaatst, die alleen opstarten wanneer dat nodig is en ook vanzelf weer uitgaan. Dat scheelt behoorlijk in energiegebruik. En wij hebben geen mechanische ventilatie aangelegd. Dat kost heel wat energie. Ik ben van mening dat er voldoende ventilatie is, ten eerste door het grote aantal M3 dat het huis heeft, en als het nodig is door de ramen open te zetten op gezette tijden.’

Als de wind erop staat, doen we de luiken dicht

Al het installatiewerk deed Albert zelf. Bij de restauratie en verduurzaming waren drie timmerlieden betrokken. ‘Het waren alle drie ZZP-ers, met ieder hun eigen specialisatie. Zo was er één die alle restauratie van het houtwerk heeft gedaan, zoals de kozijnen. We hebben er op dit moment nog enkel glas in. De investering voor glazen hebben we even voor ons uitgeschoven. Als de wind erop staat, doen we de luiken dicht. Die functioneren voorlopig prima als isolatie. Het kan zijn dat we te zijner tijd tot de conclusie komen dat we dit nog aan willen passen. Maar voorlopig is dat, gezien de lage energierekening, niet nodig.’

Extra tegels kochten we bij een handelaar in oude bouwmaterialen

Bernice en Albert zijn blij met hun IJsselhoeve. ‘Geen IJsselhoeve is hetzelfde, ze hebben allemaal hun eigen tierelantijntjes. Wij zijn blij met de dambordvloer in de gang, die hebben we kunnen herstellen. Extra tegels kochten we bij een handelaar in oude bouwmaterialen ergens in Drenthe. En de schouw met de tegels uit 1860, die is ook natuurlijk prachtig. Hiervoor hebben we wat extra tegeltjes kunnen opduikelen bij iemand die tegeltjes restaureert. En de estriken elders uit het voorhuis hebben we hergebruikt in wat nu de werkkamer is.’ Er is nog wel wat werk te doen. ‘We willen nog wat elementen op het erf later aanpakken. We hebben er al vier fruitbomen en meidoornhagen geplant. Ik wil ook nog aan de slag met de waterafvoer en met de schuur.’

Albert is trots op de praktische nieuwigheid die hij en zijn dochter bedachten als toevoeging aan hun monument. Albert: ‘We hebben een geïntegreerde ‘wasbuis’ direct naar de waskamer ingevoegd tijdens de verbouwing. Dat hebben mijn dochter en ik er een beetje doorgedrukt. Het brengt veel gemak in de huishouding!’

Albert en Bernice hebben, wanneer je kijkt naar hun investeringen, niet veel subsidie ontvangen voor hun verduurzamingen. Albert: ‘Om heel eerlijk te zijn: wij hebben hier niet veel energie in gestopt.  Wij zijn meer van het type van de eigen broek ophouden. Ik heb wel een subsidieaanvraag gedaan voor de isolatie, via RVO. Dat ging om een bedrag van 600 euro: https://www.rvo.nl/onderwerpen/verduurzamen-woningen/verduurzamen-woningen-voor-eigenaren.