Martin en Elin Oosterom waren helemaal niet op zoek naar een tweede woning, maar toen Martin de vervallen schaapskooi in Doorn aantrof, was hij verkocht. In de schuur, die op dat moment zelfs niet meer comfortabel genoeg was voor schapen en koeien, zag hij hun toevluchtsoord.

Het huisje kan zó op de cover van woonmagazine VT Wonen. Dikke houten balken en manshoge luiken omlijsten de modern vormgegeven grote glazen deuren aan de voorzijde. De balken vertonen sporen van baldadige passanten; allerlei namen en leuzen staan erin gegraveerd. Binnen in het huis brengt de combinatie van houten spanten, betonnen vloer, strakke meubels en zelfgebreide accessoires de bezoeker in verwarring. Ben je hier in een monumentale schuur op het platteland of in een moderne stadswoning? De waarheid ligt in het midden, want de schaapskooi wordt omringd door bossen, weilanden en landweggetjes en biedt hedendaags comfort. Het liefst plof je direct neer op de bank bij de haard om vervolgens de benen op te trekken en uren voor je uit te staren over de eindeloze groene vlakte.

Zo veel charme als de schaapskooi nu heeft, zo weinig had het toen eigenaar Martin Oosterom er in 2010 voor het eerst een kijkje nam. In het rietgedekte dak zaten zulke grote gaten dat hij zonder de staldeuren  te openen binnen had kunnen kijken. Ware het niet dat rond de schaapskooi zo veel struiken woekerden, dat het zicht van alle kanten werd belemmerd. ‘Kortom: het was een ruïne’, zegt Martin.

Dat ze toch voor de schaapskooi vielen, kwam allereerst door de rust van de omgeving. ‘In de periode dat we nadachten over het kopen en restaureren van de schaapskooi, zijn we op vakantie geweest in Zweden’, zegt Elin. ‘De rust en de ruimte die je daar hebt, is voor Nederlandse begrippen ongekend. Althans, dat dachten we, want toen we na thuiskomst weer bij de schaapskooi gingen kijken, voelden we een vergelijkbare rust. Ik zie hier details die in het dagelijks leven aan me voorbij gaan. Dan zie ik in de verte bijvoorbeeld een prachtige lichtgele kleur. Als ik langer kijk, zie ik dat het de wilgen zijn met katjes op de takken.’ Ook in het gebouw zelf zag het stel mogelijkheden. ‘Ik zag in de schuur een loftachtig appartement voor me, een tweede huis.’ Dat Martin in de bouwval een ruwe diamant zag, heeft te maken met zijn beroep. ‘Ik ben aannemer en mijn bedrijf is gespecialiseerd in restauratieprojecten. Dankzij jaren ervaring kon ik door de rommel heen kijken.’

De schaapskooi was aan alle kanten krom en scheef en de spanten waren alles behalve symmetrisch

De schaapskooi is gesitueerd op het landgoed Sandenburg in Doorn. Het 600 hectare grote gebied is in het bezit van een graaf. Martin restaureerde het poortgebouw op diens landgoed, toen de graaf hem vertelde over de schaapskooi. Van het een kwam het ander. In september 2011 startte de restauratie en driekwart jaar later al parkeerden Martin, Elin en hun drie kinderen voor de eerste keer de auto voor de deur om een weekend door te brengen in hun tweede huis.

Tegenvallers hebben ze tijdens de restauratie niet gehad, zo zeggen Martin en Elin enthousiast. Het koppel is dan ook heel wat gewend op het gebied van restauraties. ‘Vanuit ons bedrijf houden we ons bezig met kerken, kastelen en andere grote monumentale gebouwen. Qua proces is zo’n schaapskooi dan prima te overzien’, zegt Martin.

Toch ging niet alles van een leien dakje. ‘De schaapskooi was aan alle kanten krom en scheef en de spanten waren alles behalve symmetrisch. Het gebouwtje is rond 1850 neergezet op de bestaande zandlaag, zonder dat er grondverbetering had plaatsgevonden. Dat heeft er mede voor gezorgd dat de muren zijn gaan zakken en naar buiten zijn gaan hellen. Wat we ook deden tijdens de restauratie, ze vielen gewoon weer om’, zegt Elin. ‘Ik denk dat veel mensen ervoor zouden hebben gekozen om ze af te breken en opnieuw te metselen, maar in hoeverre ben je dan nog aan het restaureren? De oplossing vonden we in verlengde muurplaatankers, draadeinden die we vanaf de bovenzijde van de muren tot de fundering hebben geboord. Zo hebben we de muren stabiel gekregen.’

Stukje bij beetje kom je dichter bij de oplossing’

De twee lieten zich niet uit het veld slaan. Integendeel. ‘Het proces is net een puzzel. Of je nou een puzzel uit de krant probeert op te lossen of een gebouw restaureert, het is vrijwel hetzelfde. Stukje bij beetje kom je dichter bij de oplossing.’

De indeling van de schaapskooi maakte de puzzel tot een exemplaar van hoog niveau. Oorspronkelijk was het simpelweg een grote schuur met een verdieping waar balen stro werden opgeslagen. ‘We hebben overwogen om die indeling ook in de nieuwe opzet te gebruiken’, zegt Elin. ‘Dat zou lekker veel woonoppervlak opleveren. Het nadeel was echter dat je dan vanaf de begane grond nergens de nok in kon kijken. En dat was nou juist een van de charmes van de schaapskooi.’ Heel wat avonden bracht Martin puzzelend door. ‘Ik was er vrij snel uit dat we een soort kubus in het midden van de schaapskooi moesten plaatsen en daarin slaapkamers, badkamer en toilet moesten verwerken. Er omheen konden we dan de woonkamer en keuken realiseren, met zicht op de nok. Hoe dat het beste kon en hoe we de trap naar de bovenverdieping van de kubus zouden realiseren, was echter een hoofdbreker. Uiteindelijk heeft een architect ons daarbij geholpen.’

Het grote pluspunt van de kubus, oftewel ‘de doos’, is volgens Martin en Elin dat die eventueel kan worden afgebroken, waarna de schaapskooi weer zijn oorspronkelijke vorm terug heeft.

Het geheim van een succesvol restauratieproces zit hem volgens de twee in flexibel zijn, concessies durven doen en geduld hebben. ‘Soms is het niet slim om bij je oorspronkelijke plan te blijven. Je kunt immers niet alles vooraf uitdenken; sommige dingen moet je eerst zien. Zo hadden we in eerste instantie wandkasten over de hele lengte van zijwanden in ons hoofd. Die hebben we uiteindelijk achterwege gelaten, omdat we de muren van de schaapskooi in het zicht wilden houden. Een ander punt was de trap in ‘de doos’. Die had ruimte nodig en dat ging ten koste van de grote slaapkamer of van de woonkamer. Om de perfecte plaats te bepalen, hebben we een tijdje een ‘flexibele trap’ gehad, tot we wisten waar die moest komen. Bovendien moet je concessies durven doen. Onze wasmachine past niet in het huis zelf, dus staat ’ie in de schuur ernaast.’

Een tweede huis, inclusief een grondige restauratie, is financieel gezien niet iets dat je zomaar even doet. Voor Martin en Elin scheelde het dat ze vanwege hun professie al op de hoogte waren van de financiële en fiscale regelingen die het monumenteigenaren makkelijker maken. ‘We hebben bij Nationaal Restauratiefonds een laagrentende lening afgesloten. Een reguliere bank had dat nooit mogelijk gemaakt. Die ziet niets in een schaapskooi. Het Restauratiefonds ziet de monumentale waarde wel. Door de Belastingdienst is bovendien een aftrekpost vastgesteld, wat voordeel oplevert bij de inkomstenbelasting. Zie het als een vorm van subsidie voor de restauratie.’

Wij hebben ons bejaardentehuis al gevonden

Het enige waar het koppel zich naar eigen zeggen op heeft verkeken, is hoe vaak ze gebruik maken van hun tweede huis. ‘Het is maar veertig minuten rijden vanaf onze woonplaats Woerden. En toch gaan we er gemiddeld maar eens in de maand heen. Dat we niet vaker gaan, komt vooral doordat onze kinderen hun hobby’s in Woerden hebben.’

Leegstand vindt het gezin zonde. Daarom wordt de voormalige schaapskooi sinds kort te huur aangeboden. Het lijkt erop dat hun huisje in trek zal zijn. ‘We horen geregeld van mensen dat ze benieuwd zijn wat er achter de luiken verborgen zit. Van één gezin hebben we zelfs een briefje in de brievenbus gevonden; ze hadden geen gegevens van ons en wilden hier zo graag een keer logeren.’

In de toekomst willen Martin en Elin vaker naar hun huisje gaan. ‘Als de kinderen het huis uit zijn, zijn wij hier weer met grote regelmaat te vinden”, zegt Aylin. Lachend voegt ze eraan toe: ‘wij hebben ons bejaardentehuis al gevonden’.